تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودکان با بازی و فعالیت‌های ساده

حافظه یکی از مهارت‌هایی است که باید در کودکان به خوبی تقویت شود. حافظه دیداری و شنیداری کودکان نسبت به دیگر انواع آن‌ از اهمیت بیشتری برخوردارند. حافظه جز آن دسته از مهارت‌هاست که در بزرگسالی بسیار حائز اهمیت می‌شود و اگر به خوبی تقویت شود می‌تواند از آلزایمر و مشکلات مربوط به حافظه جلوگیری کند. حتی برای انجام ساده‌ترین کارها از قبیل به خاطر سپردن مکانِ قرار دادن لوازم شخصی تا انواع کارهای پیچیده نیاز داریم که حافظه‌ی قوی‌ای داشته باشیم و این خود نشان‌دهنده‌ی اهمیت فوق‌العاده زیاد این مهارت در ماست.

قبلا به صورت جداگانه به حافظه دیداری کودک و راهکارهای تقویت آن و همینطور مهارت حافظه شنیداری کودک پرداختیم و تعدادی بازی برای هر کدام معرفی کردیم، اما در این مقاله نورولند تصمیم گرفتیم که بنا به در خواست شما هر دوی آن‌ها را در کنار هم تجمیع و معرفی کنیم و راهکارهای مربوط به تقویتشان را بیان کنیم. 

اهمیت حافظه دیداری و شنیداری کودکان در چیست؟

کودکانی که نمی‌توانند کلمات و حروف را به درستی به خاطر بسپارند، مجبورند که مدام به کتاب یا معلم یا والدین خود مراجعه کنند و همین امر کافیست تا تمرکز کافی برای خواندن و نوشتن نداشته باشند و زودتر از بقیه‌ی بچه‌ها خسته شوند. حافظه به کودکان کمک می‌کند تا مطالبی که به آن‌ها تدریس می‌شود را سریع‌تر یاد بگیرند و به خاطر بسپارند و در مواقع لازم دوباره از آن داده‌ها استفاده کنند.
با تقویت حافظه‌ دیداری کودکان رنگ‌ها، اعداد، اشکال و مواردی که با چشم خود می‌بینند را بهتر به خاطر می‌سپارند و با تقویت حافظه شنیداری تمامی مواردی که با گوش خود شنیده‌اند را به خاطر می‌سپارند.

به عنوان مثالِ ملموسی از اهمیت حافظه، به این مورد توجه کنید:
وقتی کودک در نوشتن املا بخشی از کلمات یا حروف را جا می‌اندازد یا حروف هم‌آوا (مثل ص، ث یا س) را به جای هم می‌نویسد باید دقت و حافظه شنیداری را در او تقویت کرد. 
بنابراین به طور کلی می‌توان گفت بخش عمده‌ای از یادگیری مهارت خواندن و نوشتن، به حافظه‌ی دیداری و شنیداری مربوط است.

معمولا والدین نگران این هستند که بچه‌هایشان در دروس مدرسه ضعیف نباشند و بتوانند به خوبی مواردی که معلم به آن‌ها می‌آموزد را یاد بگیرند. زمانی که والدین متوجه می‌شوند کودک در دروس خود ضعیف عمل می‌کند و درس‌ها را یاد نمی‌گیرد، به عوامل مختلفی فکر می‌کنند و موضوعات گوناگونی را بررسی می‌کنند، اما حافظه‌ دیداری و شنیداری در کودکان خود را نادیده می‌گیرند.
همانطور که می‌دانید مهارت‌های مرتبط با خواندن و نوشتن، مهارت‌های شناختی متفاوتی هستند که تقویت آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از بهترین راه‌ها برای تقویت مهارت‌های شناختی کودکان استفاده از بازی‌های شناختی است. در مقاله بازی شناختی نورولند به معرفی بازی‌های شناختی مناسب کودکان پرداخته‌ایم.

همچنین در دو مقاله تقویت حافظه دیداری در املا و تقویت حافظه شنیداری در املا به بررسی روش‌های موثر در تقویت املانویسی کودک پرداخته‌ایم. در ادامه‌ی مقاله‌ی فعلی نیز به معرفی بازی‌هایی برای تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودکان خواهیم پرداخت تا بتوانید در تقویت این مهارت‌های فرزند خود قدم مثبتی بردارید. 

11 بازی‌ تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودکان

الف- بازی‌های تقویت حافظه دیداری

1. بازی تکرار اعمال

رو به روی کودک خود بنشینید، سپس از او بخواهید که هر حرکتی که شما کردید را تکرار کند. مثلا دست راست خود را بالا ببرید و از او هم بخواهید همین کار را انجام دهد. رفته رفته تعداد حرکات را زیاد کنید تا بیشتر برای به خاطر سپردن حرکات تلاش کنند.
همچنین می‌توانید در فضای باز، مثل پارک چند کاشی را مشخص یا با گچ، خانه‌هایی را رسم کنید. سپس حرکات لی‌لی را انجام دهید و از او بخواهید که بعد از شما آن‌ها را تکرار کند. برای بالا بردن چالش بازی می‌توانید حرکات متنوع‌تری که همزمان استفاده از دست و پا یا حتی صورت را می‌طلبد انجام دهید.

2. بازی تغییر اجسام

تعدادی شی را در مقابل کودک قرار دهید. سپس دور از چشم کودک یا جای آن‎‌ها را تغییر دهید، یا موردی از اشیا را حذف کنید، یا با شی جدیدی جابه‌جا کنید و سپس از کودک بخواهید این تغییر را مشخص کند.
کار دیگری که می‌توانید انجام دهید این است که از کودک بخواهید چشمانش را ببندد، سپس تغییری در ظاهر خود انجام دهید مثلا ساعت ببندید یا از این مدل کارها انجام دهید. البته قبل از انجام آن باید به کودک فرصت دهید تا به خوبی ظاهر شما را ببیند و جزئیات را به خاطر بسپارد. حالا از او درخواست کنید که تغییرات را مشخص کند.

برای انجام این بازی می‌توانید تصاویر مشابهی که باهم اختلاف دارند را هم در اختیار کودک قرار داده و از او بخواهید دور اختلافات خط بکشد و آن‌ها را مشخص کند.

3. بازی سوال و جواب

این شاید آسان‌ترین و دم دست‌ترین بازی برای تقویت هر نوع حافظه باشد. می‌توانید برای تقویت حافظه دیداری کودکتان از موارد دیداری پیرامونش از او سوالاتی بپرسید. مثلا سوال کنید یادت هست معلمت دیروز چه لباسی به تن داشت؟ به یاد داری که پدر دیشب چه رنگ پیراهنی را به تن داشت؟ این کار باعث تقویت حافظه دیداری کودکان می‌شود و به آن‌ها کمک می‌کند که جزئیات را به خوبی به خاطر بسپارند.
سعی کنید بعد از این با یادآوری سفرها و خاطرات خوش کودک در مراسمات، مهمانی‌ها یا سفرهای مختلف و پرسیدن این قبیل سوالات هم به سرگرم کردن کودک کمک کنید؛ هم کمک کنید خاطرات خوش، تازه و زنده بماند و از همه مهم‌تر اینکه حافظه او را تقویت کنید. اگر در اولین تلاش پاسخ اشتباه داد، پاسخ درست را مستقیما به او نگویید، بلکه با راهنمایی سعی کنید خودش تلاش کند و جواب را به خاطر بیاورد. با این روش واقعا حافظه او را به چالش می‌کشید و این چالش بهترین تمرین برای تقویت است.

توصیه می‌کنیم برای یادگیری بازی‌‎های متفاوت تقویت مهارت‌های مختلف کودکتان، به اینستاگرام نورولند سری بزنید و از آموزش‌های رایگان روزانه آن که بسیار ساده و راحت در خانه قابل اجرا هستند استفاده کنید.

4. چیزی که دیدی را نقاشی کن

تصویری را برای چند ثانیه به کودک نشان دهید و از او بخواهید خوب تصویر را به خاطر بسپارد. حال از او بخواهید هرچه از تصویر به یاد دارد را نقاشی کند. بعد از اتمام کارش نقاشی را با تصویر تطبیق دهید. احتمالا جزییات تصویر کشیده نشود. پس یک بار دیگر تصویر را به او نشان دهید و بخواهید با توجهِ دوباره به تصویر جزییات آن را نیز به نقاشی اضافه کند. این کار را می‌توانید در هر چند مرحله که فکر می‌کنید نیاز است، تکرار کنید تا به خوبی در ذهن کودکتان نقش ببندد.

ب- بازی‌های تقویت حافظه شنیداری

5- بازی شی یابی

تعدادی اسباب بازی، و یا هر وسیله‌ی دیگری که مدنظرتان است را جلوی کودک قرار دهید و از او بخواهید با دقت به مواردی که شما نام می‌برید گوش دهد و وسیله را در صورت وجود به شما نشان دهد (مثلا بگویید لیوان، سبز، کوچک. فرزند باید لیوانِ سبز رنگِ کوچک را در صورت وجود پیدا کرده و به شما نشان دهد) در ابتدا یک تا دو ویژگی را نام ببرید و در مراحل بالاتر تعداد ویژگی یا اشیا مورد نظر را افزایش دهید.

6- جمله رو بگو

تعدادی کلمه (یا جمله) را برای کودک بخوانید و از او بخواهید آن‌ها را تکرار کند. با پیشرفت کودک تعداد کلمات را افزایش دهید. برای تقویت توالی شنیداری کودک می‌توانید از او بخواهید در بیان کلمات، ترتیب را هم لحاظ کند.

7- بازی کدوم کلمه

چند کلمه برای کودک بخوانید و از او بخواهید خوب به شما گوش کند. سپس هر بار یکی از کلمات را بخواهید تا برایتان بازگو کند (مثلا: بپرسید دومین کلمه‌ای که گفتم چه بود؟ آخرین کلمه و …)

8- بازی بیا جمله بسازیم

کلمه‌ای را بگویید. نفر دوم کلمه را تکرار کند و کلمه‌ی جدید را به آن اضافه کند. نفر بعد دو کلمه را تکرار کند و کلمه‌ی دیگری را به آن اضافه کند. (اگر تعداد نفرات کم است، دایره‌‎وار روند را ادامه دهید). می‌توانید برای تقویت جمله‌سازی کودک، بازی را به شکلی انجام دهید که کلمات به هم مرتبط باشند و جمله معنی‌داری در طی این فرآیند ساخته شود.

9- استفاده از دستورهای پیچیده

تعدادی وظیفه‌ی کوچک طراحی کنید. آن‌ها را به ترتیب از کم به زیاد به کودک بگویید و بخواهید آن‌ها را انجام دهد. (مثلا عروسکِ قرمز را بیاور. لیوان را بگذار روی میز. تلویزیون را روشن کن و…) با پیشرفت کودک تعداد تمرین‌ها را اضافه کنید.

10- بازی من چی گفتم؟

در این بازی باید داستانی کوتاه برای کودک بخوانید و از کودک بخواهید خوب به آن گوش کند. سپس 10 سوال پیرامون داستان نقل شده، از کودک بپرسید و بخواهید که به آن‌ها جواب دهد. براساس تعداد سوالات جواب داده شده به او امتیاز دهید و براساس آن امتیازات، جایزه‌ای به او بدهید. این بازی را می‌توانید به شکل مسابقه بین دو فرزندتان نیز اجرا کنید.

11- بازی موبایلی نورولند

حافظه دیداری و شنیداری کودکان را از طریق روش‌های دیگری هم می‌توان تقویت کرد. تا به اینجا تمامی روش‌هایی که گفته شد مربوط به بازی‌های فیزیکی بود. اما بازی موبایلی تقویتی مناسب کودکان 4 تا 8 سال وجود دارد که به تقویت این مهارت‌ها در کودکان کمک می‌کند. بازی موبایلی اندروید کودکان نورولند با تمریناتی که زیر نظر متخصصان ایجاد شده‌اند، می‌تواند به بهبود حافظه دیداری و شنیداری کودکان کمک فراوانی کند.

با نصب این بازی کودکانه رایگان می‌توانید علاوه بر سرگرم کردن کودک خود، مهارت‌های شناختی مختلفی از جمله حافظه و توجه را در آن‌ها تقویت کنید. همچنین اگر نگران مقدار زمان بازی کودک خود هستید، نورولند این امکان را برای شما فراهم کرده تا زمان بازی فرزندتان را هم مدیریت کنید. نورولند را از اینجا می‌توانید دانلود و نصب کنید.

پرسش و پاسخ

کلام پایانی

تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودکان را دست کم نگیرید. با تقویت آن‌ها می‌توان گفت که بخش زیادی از حافظه بهبود یافته است. همچنین حافظه دیداری و شنیداری به کودک شما کمک می‌کند که در درس‌ها عملکرد بهتری از خود نشان دهد. این عملکرد بهتر در دروس می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس منجر شود. چرا که او درس‌ها را به خوبی می‌فهمد و متوجه بالا رفتن توانایی خود می‌شود. در نهایت هم عملکرد خوب این مهارت‌ها به کودک کمک می‌کند تا آینده‌ی شغلی و تحصیلی بهتری داشته باشد.
ما در این مطلب سعی کردیم که چند راهکار مفید برای تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودکان را با شما به اشتراک بگذاریم. همانطور که خواندید بازی‌ها به شدت ساده اما سرگرم کننده و مفید هستند. پس از آن‌ها غافل نشوید و حتما در اوقات فراغت خود در خانه استفاده کنید و با کودکتان این بازی‌ها را امتحان کنید. در نهایت امیدواریم که مورد استفاده شما قرار گرفته باشد و خوشحال می‌شویم نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید تا در بتوانیم در ارائه‌ی مطالب مورد نیاز شما موفق‌تر عمل کنیم.