تقویت مهارت نه گفتن در کودکان

مهارت نه گفتن در کودکان، بسیار ضروری است زیرا نه گفتن به دیگران و البته شنیدن و قبول کردن این کلمه از زبان افراد مهارتی است که انسان را از خطرات حفظ می‌کند. مهارت نه گفتن در بسیاری از بزرگسالان هم دیده نمی‌شود و احتمالا در اطرافیان خود با شخصی که چنین ویژگی‌ داشته باشد، برخورد داشتید.

شخصی که در بزرگسالی هم نتواند به خواسته‌های دیگران به هر دلیلی نه بگوید، قطعا با آسیب‌های جدی و مختلفی رو به رو خواهد شد. این اتفاق در نوجوانی و جوانی اهمیت بسیار بیشتری پیدا خواهد کرد، چرا که کودکان تازه در حال رشد کردن و رسیدن به سنین بزرگسالی است و با خیلی از چیزها آشنایی ندارد.

به همین خاطر اگر کسی به او پیشنهادی بدهد، حتی اگر پیشنهاد منفی باشد هم به دلیل اینکه قدرت نه گفتن ندارد، خواسته‌های دیگران را قبول کرده و ممکن است در دام بیفتد یا خطری او را تهدید کند. پس تا انتهای این مقاله با نورولند همراه باشید تا روش‌هایی برای تقویت مهارت نه گفتن در کودکان را بررسی کنیم.

اهمیت مهارت نه گفتن در کودکان

کودک باید یاد بگیرد که به اندازه و به جا، نه بگوید. اگر نه گفتن و مخالفت با هرصحبت یا کاری برای او عادت شود، به فردی لجباز و خودخواهی تبدیل می‌شود. همچنین مهارت نه گفتن در کودک جز مواردی است که کودکان در مدرسه یاد نمی‌گیرند و این پدر و مادرها هستند که باید به فکر کودک خود باشند و این مهارت را به صورت جدی به او یاد دهند.

کودکی که می‌تواند در مقابل خواسته‌های غیرمنطقی دیگران نه بگوید، در آینده هم فردی خواهد شد که اگر کسی از او چیزی خواست و تمایلی برای انجام آن نداشت، به راحتی درخواست آن فرد را رد می‌کند و خود را در دردسر نمی‌اندازد.

روش‌های آموزش مهارت نه گفتن به کودکان

در ادامه قصد داریم تا چند روش  آموزش مهارت نه گفتن در کودک به شما معرفی کنیم که با تکرار آن این مهارت در فرزندتان نهادینه خواهد شد. همچنین به شما توصیه می‌کنیم برای اینکه والد آگاه‌تری باشید و با راهکارهای تربیتی صحیح بیشتر آشنا شوید حتما اینستاگرام نورولند را دنبال کنید.

از خانه شروع کنید

اولین گام برای اینکه کودکتان مهارت نه گفتن را یاد بگیرد، این است که در خانه این رفتار را با او تمرین کنید. باید به این نکته توجه کنید که اجبار کردن کودک به ‌انجام خواسته‌های شما، باعث می‌شود که او مخالفت کردن را یاد نگیرد. در این مواقع اگر هم کودک با خواسته‌ی شما مخالفتی داشته باشد، معمولا با واکنش منفی رو به رو می‌شود و دیگر نه گفتن را تکرار نمی‌کند.

عموم والدین وقتی کاری را از کودک می‌خواهند و او نه می‌گوید، معمولا کودک را دعوا می‌کنند یا از رفتارهای دیگری مثل «اگر اینکار را انجام ندهی، از فلان کار خبری نیست» یا «اگر اینکار را انجام ندهی، دیگر دوستت ندارم» استفاده می‌کنند. وقتی پدر و مادر، کودک را درون خانه مجبور به انجام خواسته‌های خود می‌کنند، نباید انتظار داشته باشند که اگر در مدرسه دوست یا هم‌کلاسی کودکشان خواسته‌ی غیر منطقی داشت، او بتواند مقاومت کند.

پس به خاطر داشته باشید که شما اولین معلم و الگویی برای آموزش مهارت های نرم کودکان هستید و شمایید که رفتارهای او را شکل می‌دهید.

نه گفتن کودک را بپذیرید

اگر کودک شما در برابر خواسته‌ای که دارید، مخالفت و درخواست شما را رد کرد، آن را بپذیرید و با گفتگو به انتخابی برسید که باب میل کودکتان هم باشد. اینگونه کودک شما یاد می‌گیرد که اگر خواسته‌ای به نظرش منطقی و درست نبود، آن را قبول نکند. مثلا اگر برای رفتن به یک مهمانی، لباسی را برای او درنظر گرفتید که بپوشد و فرزندتان به حرف شما گوش نمی‌دهد، به جای اینکه او را مجبور به انجام این کار کنید، مخالفت کودکتان را بپذیرید و با هم‌فکری و دخیل کردن نظر کودک لباسی را درنظر بگیرید که او هم دوست دارد.

اتفاقات را مرور کنید

در گام بعدی باید سعی کنید که به کودک خود یاد دهید زمانی که بیرون از خانه هم هست، در مقابل خواسته‌های غیرمنطقی کوتاه نیاید و مخالفت خود را اعلام کند. برای انجام این‌کار کافیست که هر روز بعد از اینکه از مدرسه به خانه آمد یا از جایی که همسالان او حضور داشتند و با آن‌ها بازی کرده است، برگشتید. از فرزند خود بخواهید که اتفاقات آن روز را برای شما تعریف کند یا اگر تمایل داشت بنویسد. سپس از او بخواهید که مواقعی که دلش می‌خواسته نه بگوید و موفق به انجام این کار نشده است را برای شما شرح دهد.

بعد از اینکه مشخص شد در چه لحظاتی توانایی نه گفتن را نداشته است، با او صحبت کنید. اولا مشخص کنید که در آن زمان احتیاجی به گفتن نه یا مخالفت بوده است یا خیر و دوما اگر نیاز بوده که این کار را انجام دهد، بگویید که چگونه و با چه لحن و گفتاری باید این عمل را انجام می‌داد. صحبت کردن باعث می‌شود که اگر اتفاقی مشابه اتفاقات گذشته برای او افتاد، بداند که چه رفتاری باید از خودش نشان دهد.

خودتان نه گفتن را بلد باشید

زمانی شما می‌توانید این مهارت را به کودک خود بیاموزید که خودتان به آن عمل کنید و کودک در رفتارهای شما ببیند که در مواقع لازم به راحتی نه می‌گویید. برای شروع و تمرین مهارت نه گفتن کودک هم می‌توانید از خود بچه‌ها شروع کنید.

زمانی که فرزندتان خواسته‌ی غیرمنطقی و معقولی دارد، به راحتی نه بگویید و با او مخالفت کنید. برآورده نکردن تمامی خواسته‌های کودکتان، ممکن است در لحظه او را ناراحت کند، اما اگر روی حرف خود بایستید و کوتاه نیایید، در آینده برای خود او فواید بیشتری خواهد داشت.

مثلا اگر به تازگی برای او اسباب‌بازی خریدید و برای خرید یک اسباب‌بازی دیگر اصرار می‌کند، با صبوری و بدون داد و فریاد و عصبانیت، به او بگویید که چیزی که می‌خواهد منطقی نیست و هر زمان که فرصتش بود، حتما آن اسباب‌بازی را برای او تهیه می‌کنید. اگر کودک به درستی و در زمان مناسب نه بشنود، یاد می‌گیرد که در زمان درست نه بگوید و بدون درنظر گرفتن شرایط و درخواست‌های دیگران، چیزی که به نظرش منطقی نیست را انجام ندهد.

نه گفتن آسیبی نمی‌زند

معمولا والدین در تلاش هستند که تمامی خواسته‌های کودک خود را برآورده کنند، چرا که فکر می‌کنند اگر به خواسته‌های کودک خود نه بگویند، بچه دلش می‌شکند یا ناراحت می‌شود. با همین منطق، زمانی که کودک حتی یک خوراکی ساده را تعارف می‌کند، والدین اگر میلی نداشته باشند هم خود را ملزم می‌دانند که دست رد به سینه‌ی فرزندشان نزنند.

اما این کار اشتباه است و اصطلاحا کودک را بد عادت می‌کند. هرچه سن کودک بیشتر می‌شود، رفتار شما هم گسترش می‌یابد و در تمامی اتفاقات زندگی، فکر می‌کنید اگر با او مخالفت کنید، از دست شما ناراحت می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود که کودک در آینده، خواسته‌های دیگران را به دلیل اینکه فکر می‌کند از دستش ناراحت می‌شوند یا ممکن است به جدایی و قطع رابطه منتهی شود، قبول کند و قدرت نه گفتن را نداشته باشد.

از طرفی بچه باید یاد بگیرد که همیشه در طول زندگی قرار نیست که خواسته‌های او اجابت شود و تمامی آدم‌ها همیشه حرف او را قبول کنند و اگر نکردند می‌تواند رابطه‌ی خود را با آن‌ها قطع کند یا از دستشان ناراحت شود. مهم است که علاوه بر نه گفتن، نه شنیدن را هم به کودک خود یاد دهیم.

تکرار راه چاره نیست

زمانی که کودک، از شما جواب منفی می‌گیرد و با مخالفت شما رو به رو می‌شود، ممکن است حرف خود را مدام تکرار کند تا به رضایت شما برسد. معمولا والدین به دلیل دلسوزی و گاها هم بی‌حوصلگی نظر خود را تغییر می‌دهند. حواستان باشد که اگر اینکار را انجام دهید، کودک شما در برابر هر پاسخ منفی انقدر آن را تکرار می‌کند تا پاسخ مثبت بشنود و به نوعی راه دستیابی به خواسته‌ی خود را پیدا می‌کند.

در برابر تکرار فرزندان خود، با آرامش و حوصله و البته قاطعیت روی حرف خود بایستید تا او هم یاد بگیرد که در آینده اگر پاسخ منفی به کسی داد، بدون در نظر گرفتن حرف‌های تکراری مردم و یا پافشاری آن شخص، روی حرف خود بایستد.

دلیل بیاورید

دوره و زمانه کمی نسبت به گذشته تغییر کرده است و به همین خاطر نیاز است که شما هم به عنوان والدین، کمی متفاوت‌تر از رفتاری که والدین خودتان با شما داشتند، عمل کنید. در زمان گذشته، پدر و مادر هیچ توضیحی برای قانع کردن فرزندشان نمی‌دادند. اما امروزه بهتر است که این‌کار را انجام دهید تا کودک متوجه شود که پشت نه گفتن شما منطق و دلیلی وجود دارد. در آینده نیز خود کودک هم زمانی که بخواهد نه بگوید، اگر طرف مقابل قانع نشد، دلیل منطقی خود را ارائه دهد.

مثلا اگر کودکتان از شما خواست که زمان بیشتری را به انجام بازی‌های دیجیتالی اختصاص دهد به او بگویید: «نه نمی‌شود که بیشتر بازی کنی، چون ممکن است چشمانت آسیب ببینند.» ارائه‌ی دلیل باعث می‌شود کودک بداند برای چه چیزی نه شنیده است و در مواقع مناسب این کلمه را به کار می‌برد.

به اندازه نه بگویید

نه گفتن و نه شنیدن بیش از اندازه، تاثیر خود را از دست می‌دهد. سعی کنید که مخالفت‌های خود با کودکتان به اندازه‌ای باشد که او احساس نکند در انجام هرکاری شما مخالف هستید. برای استفاده‌ی درست و به جا از کلمه‌ی نه، دقت کنید که آن را در جای درست و در موقعیت درستی به کار ببرید. بیش از حد نه گفتن، باعث ایجاد لجبازی در کودکان هم خواهد شد. زمانی که کلمه‌ی نه اعتبار و قاطعیت خود را از دست بدهد، کودک هم لجباز شود، دیگر حرف شما نمی‌تواند تاثیر لازم را بگذارد و زندگی از کنترل شما خارج می‌شود.

سوالات متداول

سخن پایانی

مهارت نه گفتن در کودکان اگر از دوران کودکی تمرین شود، در بزرگسالی می‌تواند به کمک فرزند شما بیاید و در تصمیمات و اتفاقات مهم شما را یاری کند. افراد بزرگسالی هستند که هنوز قدرت نه گفتن و مخالفت با چیزی که برخلاف میلشان است را ندارند و به همین خاطر نتواسته‌اند جلوی خواسته‌های غیرمنطقی و نادرست دیگران بایستند و بابت این اتفاق هم خیلی ناراحت هستند.

تمرین نه گفتن را در حد اندازه انجام دهید و نگذارید که کودک شما در برابر تمامی خواسته‌هایش نه بشنود. در این مقاله سعی کردیم که شما را با مهارت نه گفتن در کودکان و روش‌هایی برای تقویت آن در کودک خود آشنا کنیم تا به فرزند خود کمک کنید که آینده‌ی بهتری برای خود بسازد. امیدواریم که روش‌های گفته شده مفید واقع شوند و منتظر شنیدن نظرات شما هستیم.