فشارهای جامعه در حال توسعه است و تاثیر زیادی در رفتارهای ما به عنوان والدین دارد. این تنش‌ها و مشغله‌های فکری اگر به خانه راه پیدا کنند، می‌توانند در زندگی کودکان ما و رفتارهای آن‌ها تاثیر بگذارند. کودکانی که می‌بینند و به خوبی یاد می‌گیرند. به غیر از این موضوع، دعوا و مشاجره‌های بین والدین هم می‌تواند روی کودک تاثیر منفی داشته باشد. یکی از این تاثیرات، خودزنی در کودکان است. خودزنی در سنین مختلفی از کودکی ممکن است رخ دهد.

نتیجۀ مطالعه‌ای توسط انجمن روانشناسی آمریکا در سال ۲۰۱۵ نشان داد که تقریبا ۱۷ درصد از کودکان به خود صدمه می‌زنند و حدود ۱ / ۳ درصد از آن‌ها ۵ تا ۱۰ سال سن دارند. نتایج این تحقیق از نظر جنسیتی مشخص می‌کرد که دختران بیشتر از پسران دست به این کار می‌زنند.

کودکان در این سن با چنگ زدن، مشت زدن و ضربات محکم به سر و صورت خود را می‌زنند. برای اینکه بدانید به چه صورت باید برای پیشگیری و درمان این معضل اقدام کنید، این مطلب از وبلاگ نورولند را از دست ندهید.

خودزنی چیست؟

در گام اول باید تعریف درستی از خودزنی داشته باشیم تا بتوانیم برای آن راه‌حل ارائه دهیم. خودزنی یعنی آسیب رساندن کودک به خودش، با استفاده از ابزار مختلف و با هدفی مشخص. خودزنی یک واکنش عصبی است و اگر به درستی کنترل نشود، می‌تواند زمینه‌ساز اتفاقات ناگواری مثل خودکشی باشد.

البته خودکشی در این سن به معنای صدمه زدن به خود به قصد مرگ نیست؛ بلکه چون کودک در سنین کمی حضور دارد، ممکن است آسیب جدی ببیند و منجر به مرگ شود. بنابراین اصلا نباید این موضوع را دم‌دستی تصور کنید و به سادگی از کنارش بگذرید.

دلایل خودزنی در کودکان

خودزنی در کودکان می‌تواند علل و دلایل مختلفی داشته باشد و برای هر فرد با فرد دیگر متفاوت باشد. اما دلایلی به صورت عمده وجود دارد که ممکن است خودزنی به آن‌ها مربوط شود.

برخی از کودکان به خاطر اینکه یکبار از این طریق به خواستۀ خود رسیده‌اند، بدون توجه به اینکه در حال انجام چه کاری هستند، خودشان را می‌زنند تا به خواستۀ دلخواه خود برسند. اگر دلیل خودزنی کودک این مورد باشد، چندان جای نگرانی نیست و می‌توان با اصلاح رفتارهای غلط جلوی این اتفاق را گرفت.

مورد دیگر خودزنی در کودکان زمانی پیش مي‌آيد که شدت خشم، تنش و ناکامی که او تجربه مي‌کند، از آستانۀ تحملش بیشتر باشد. به عبارت دیگر آستانۀ تحمل كودكان برای ناكامي‌هاي عاطفی بسيار كمتر از بزرگسالان است و ناكامي‌اي كه شايد از ديد بزرگسالان بسيار ناچيز و معقول پنداشته شود ممكن است برای كودك بسيار آزاردهنده و غير قابل تحمل باشد و آسيب‌ها و دردهای عاطفي عميقي را برای وي ايجاد نمايد. در چنين مواقعي کودک ترجيح مي‌دهد با ايجاد آسيب‌ها و دردهای جسمی اندكی از تنش عاطفی خود بكاهد تا درد و صدمۀ روانی كمتری را تجربه كند.

اینکه یک کودک در مقابل تنش و فشار عصبی از روش خودزنی استفاده می‌کند به این معنی است که روش و رفتار مناسبی در مقابل تنش نیاموخته و از این روش برای دریافت کمک از سوی والدین و دوستان استفاده می‌کند. بنابراین بهتر است که با کودک خود درمورد چنین شرایطی صحبت کنید.

چگونه باید با کودک خود دربارۀ چنین شرایطی صحبت کنم؟

قبل از پاسخ به این سوال مهم پیشنهاد می‌کنیم برای اینکه در همه‌ی زمینه‌ها والد آگاهی باشید و برای تربیت کودک راهکاری درستی را پیش بگیرید حتما به اینستاگرام نورولند سری بزنید و از راهکاری مفید آن کمک بگیرید.

قبل از هرچیزی موضوع یا همان مشکل را یادداشت کنید. قبل از صحبت کردن با کودک خود، ابتدا باید حرف‌های خود را آماده کنید. پس یادداشت کردن شرایطی که می‌خواهید توضیح دهید، می‌تواند کمک‌کننده باشد.

به احساسات خودتان آگاه باشید. والدینی که قرار است به فرزند خود آموزش دهند، ابتدا باید به احساساتی که دارند، آگاه باشند. کودکان ممکن است طیف وسیعی از احساسات معتبر را احساس کنند: عصبانیت، ناراحتی، شوک، اضطراب و… اگر در شرایط احساسی هستید، زمان مناسبی برای صحبت کردن نیست.

کودکان می‌بینند و از شما یاد خواهند گرفت. پس باید برای آن‌ها توضیح دهید که تمامی احساسات، حتی خشم و ناراحتی هم برای انسان است و باید آن را تجربه کند و بعد با عمل خود به او بیاموزید که چگونه باید در هر موقعیتی احساسات خود را کنترل کند. این اتفاق به کودک کمک می‌کند که در هنگام عصبانیت، خودش را کنترل کند و خودزنی را کنار بگذارد.

بعد از اینکه کودکتان آرام شد، از او سوال کنید که چرا عصبی شده و چه چیزی او را مضطرب کرده است؟ بعد از اینکه متوجه دلایل او شدید، به احساساتش احترام بگذارید. احترام به احساس او، به معنی تایید رفتارش نیست و تنها نشانه‌ای از درک و همدلی با کودک است. سپس به او توضیح دهید که به جای خودزنی می‌تواند کار دیگری انجام دهد و مشکل را برطرف کند. در این زمان باید کودک احساس کند که شما پشتیبانش هستید.

زمانی که کودک برای شما توضیح می‌دهد و تعریف می‌کند، فقط به او گوش دهید. بگذارید تمام حرف‌هایش را بزند و خودش را خالی کند. بعد از اتمام حرف‌های کودک، شما صحبت کنید و حواستان باشد که لحنی آرام و تسلی‌بخش داشته باشید. به دوران کودکی خود فکر کنید و جوابی که انتظار داشتید بزرگترها به شما بدهند.

فرزندتان را وادار نکنید که حرف بزند. اگر شما نگران هستید، احتمالا کودک شما هم اینطور است. خودزنی کودکان یک موضوع پر استرس برای همه است. و اگر کودک شما به خود آسیب برساند، می‌تواند نشاندهندۀ این باشد که او به سختی می‌تواند احساسات خود را بیان کند. بگذارید فرزندتان بداند که شما برای صحبت کردن در دسترس هستید و باز هم می‌تواند نگرانی‌های خود را مطرح ‌کند.

درمان خودزنی در کودکان

با توجه به عوامل پیچیده که ممکن است به آسیب خود و خطرات مرتبط با این رفتارها کمک کند، درمان را حتما تحت نظر یک روانشناس متخصص انجام دهید. رفتار درمانی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی است که برای درمان خودزنی استفاده می‌شود.

این موضوع حتما باید جدی گرفته شود و اگر کودک شما چنین رفتاری از خودش نشان می‌دهد، حتما باید با پزشک متخصص مشورت کنید. توصیه می‌شود که خودتان دست به کار نشوید؛ زیرا دلایل این اتفاق در هر کودک ممکن است متفاوت باشد و تنها متخصص می‌تواند علت درست خودزنی کودکان را متوجه شود.

کودکی که خودزنی می‌کند، اگر درمان نشود ممکن است رفتارهای خطرناک‌تری از خودش نشان دهد. خودزنی به فرد اجازه می‌دهد که به آسیب رساندن به بدن خود برای مقابله با احساسات و وضعیت‌های دردناک عادت کند. به مرور زمان، آسیب زدن به خود می‌تواند منجر به افزایش احساس شرمساری و بی‌ارزشی شود که عوامل خطر خودکشی نیز محسوب می‌شوند.

بهبودی قطعا امکان پذیر است! از آنجا که خودزنی در کودکان اغلب به عنوان مکانیزم مقابله با مشکلات مورد استفاده قرار می‌گیرد، بازیابی می‌تواند زمانی رخ دهد که کودکان جایگزین‌های مناسبی برای مدیریت احساساتشان داشته باشند. انگیزه یکی از مواردی است که در این مواقع می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد.

نشانه‌های خودزنی در کودکان

از آنجا که بسیاری از کودکان که به خود آسیب می‌زنند، این موضوع را پنهان می‌کنند و نمی‌خواهند دیگران در مورد این رفتار چیزی بدانند، علائم هشدار زیر می‌توانند زنگ خطری برای شما باشند تا این موضوع را دقیق‌تر در کودک خود بررسی کنید. برخی از علائم هشداردهنده عبارتند از:

• بریدگی‌ها، سوختگی‌ها یا کبودی‌ها به طور معمول روی بازوها، پاها و یا شکم
• استفاده مکرر از چسب زخم
• پیدا کردن تیغ‌، اجسام نوک‌تیز، چاقو و یا چیزهای دیگر که می‌تواند برای آسیب به خود استفاده شود.
• پوشیدن پیراهن‌های آستین بلند و یا شلوار در هوای گرم
• عدم تمایل به شرکت در فعالیت‌هایی که به لباس کم‌تر نیاز دارند (به عنوان مثال شنا کردن)
• پوشیدن باندهای مچ، دست‌بند، دست‌بند و یا یک دست‌بند به دست هم برای پنهان کردن بریده
• ابراز تنفر، شرمندگی یا بی‌ارزشی از خود
• دور شدن از خانواده و دوستان
• داشتن دوستی که به خود آسیب می‌زند

مهم است که به دنبال تمام این علائم هشدار باشید اگر به کودک‌تان مشکوک شدید که به خود آسیب وارد می‌کند. اگرچه بسیاری از جوانان که خود را از دیگران جدا می‌کنند؛ اما برخی همچنان با دوستان و خانواده خود در ارتباط هستند و خوشحال به نظر می‌رسند.

کلام آخر

اگر علائم خودزنی در کودکان را در فرزند خود مشاهده کردید، به هیچ عنوان ساده از کنار آن نگذرید. سهل‌انگاری شما ممکن است در سال‌های آیندۀ کودکتان تاثیر بگذارد. شما چه تجربه‌ای از خودزنی در کودکان و علائم آن دارید؟ تا به حال کودکی با این شرایط را مشاهده کردید؟ در قسمت نظرات، منتظر شنیدن تجربیات شما هستیم.