معضل این روزهای خانواده‌ها، وابستگی کودک به موبایل!

آیا شما هم از وابستگی کودک به موبایل یا تبلت نگران هستید؟ اگر چنین است بدانید که تنها نیستید. حتما تا انتهای این مقاله با نورولند همراه باشید تا از امار بیشتر مطلع شوید و راه‌های مقابله با این وابستگی را بشناسید.

در یک نظرسنجی که در ژانویه سال 2018 انجام شد، 1024 والدین که دارای فرزند زیر 18 سال بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این نظرسنجی مشخص شد که 47 درصد والدین احساس می‌کنند فرزندشان به موبایل وابستگی دارند. جالب است بدانید که 32 درصد از این والدین نه تنها فکر می‌کردند که کودک‌شان به موبایل وابستگی دارد بلکه خودشان نیز همین مشکل را داشتند.

وابستگی کودک به موبایل

امروزه وابستگی به محصولات دنیای فن‌آوری در کودکان بسیار جدی و رو به افزایش است. در تحقیقاتی که اخیراً انجام گرفته، مشخص شده است که 93 درصد از کودکان که در گروه سنی 6 تا 12 سال قرار دارند به موبایل یا تبلت والدین دسترسی و 63 درصد نیز دستگاه شخصی خود را دارند.

واقعیت این است که صفحات الکترونیکی به قدری جذاب هستند که روی آوردن کودک به چیز دیگری دشوار است، بنابراین کودک می‌تواند به راحتی به صفحه نمایش موبایل معتاد شود.

شبکه‌های اجتماعی یکی از علل نگرانی والدین هستند. در حقیقت کودکان کم‌سن برای داشتن حساب‌ در شبکه‌های اجتماعی آماده نیستند. بچه‌ها به اندازه کافی بزرگ نشده‌اند تا بتوانند از پیچیدگی‌های روابط آنلاین مطلع شوند. همچنین بچه‌ها درک کاملی از حریم خصوصی ندارند، که این امر منجر می‌شود تا مکالمات، تصاویر و فیلم‌هایشان را با دیگران به اشتراک و در دسترس افراد زیادی قرار دهند.

جالب است بدانید که برخی از شبکه‌های اجتماعی ابزار کنترل والدین را دارند، اما در نظرسنجی ذکر شده فقط 40 درصد از پدر و مادرها از این قابلیت استفاده می‌کنند.

اگرچه برخی اعتقاد دارند که تلفن‌های هوشمند در برخی شرایط، اقدامات پزشکی و جراحی نقش مثبتی در حواس‌پرتی کودکان دارند، اما قرار گرفتن بچه‌ها در معرض نمایشگرهای الکترونیکی برای طولانی مدت به جای تعاملات اجتماعی و بازی با هم‌سالان خود، در رشد کودک تأثیر منفی می‌گذارد.

چرا بچه‌ها به موبایل اعتیاد پیدا می‌کنند؟

در حالی‌که بیشتر مردم فکر می‌کنند اعتیاد به تلفن همراه غالباً در نوجوانان رخ می‌دهد، اما به‌طرز چشمگیری این اختلال رفتاری کودک، یعنی وابستگی به دنیای دیجیتال به‌ویژه در کودکانی که در حال رشد هستند، در حال افزایش و یک مشکل جدی است.

امروزه افزایش وابستگی کودکان به‌ویژه در خردسالان به موبایل بسیار دیده می‌شود. زیرا والدین از این وسیله، در شرایط خاص مانند ساکت کردن کودک در رستوران یا خرید از آن استفاده می‌کنند. یا ممکن است در یک مسافرت طولانی، برای سرگرم کردن وی به کودک اجازه بدهند بازی کند یا فیلم ببیند. در حقیقت والدین برای سهولت زندگی و سرگرم کردن کودک تلفن‌های همراه خود را در اختیار کودکان به‌ویژه خردسالان می‌گذارند.

وابستگی کودک به موبایل چه علائمی دارد؟

آیا اصطلاح FOMO را شنیده‌اید؟ هیدر جونز (Heather Jones) متخصص روانپزشکی کودک و نوجوان این اصطلاح را که مخفف «ترس از دست دادن (Fear Of Missing Out)» است، در مورد کودکانی به‌کار می‌برد که احساس اضطراب به دلیل از دست دادن موبایل را دارند. این ترس یکی‌از انواع اضطراب جدایی کودک است.

به‌گفته دکتر جونز، با توجه به نوجوانانی که در مرکز پزشکی سنت وینسنت در پورتلند معالجه می‌شوند، 15 درصد از نوجوانان اعتیاد به موبایل دارند، که دارای علائم و نشانه‌های مشخص هستند.

یکی از راه‌های پیش‌بینی این‌که آیا کودک شما ممکن است به موبایل وابستگی داشته باشد یا خیر، مربوط به سن ‌آن‌ها است. معمولاً کودکان زیر 13 سال که شروع به استفاده از موبایل می‌کنند، نسبت به دیگر هم‌سالان خود بیشتر مستعد ابتلا به این مشکل هستند.

دکتر جونز در این رابطه پیشنهاد می‌کند، اگر می‌خواهید موبایل در اختیار فرزندتان قرار دهید، حداقل تا 13 سالگی صبر کنید. همچنین برای کودکان زیر 13 سال، اگر نگران‌شان هستید، یک موبایل ساده که فقط قابلیت تماس را دارد، فراهم کنید.

علائم هشداردهنده وابستگی به گوشی موبایل:

• استفاده از موبایل در شرایط خطرناک
• استفاده کردن دزدکی از موبایل به‌ویژه در نیمه شب و ساعات اولیه بامداد
• مشاجره با دوستان و هم‌سالان خود از طریق موبایل
• کاهش علاقه کودک به فعالیت‌های دیگر مانند هنر، ورزش و…
• با وجود خستگی، سردرد یا کمبود خواب همچنان از موبایل استفاده می‎‌کنند.
• به‌جای گفت‌وگو با والدین ترجیح می‌دهند با موبایل پیام متنی برای آن‌ها بفرستند.
• موبایل هرگز از کنار آن‌ها دور نمی‌شود.
• موبایل خود را روزی 3 تا 4 بار در روز شارژ می‌کنند. (بدون این‌که باتری مشکل داشته باشد)
• کودک شما روزانه بین 5 تا 12 ساعت، با موبایل وقت می‌گذارند.
• به‌جای معاشرت با دوستانش، مراوده‌ با تلفن همراه را ترجیح می‌دهد.
• برای این‌که با کودک بتوانید تعامل داشته باشید، باید موبایل را از آن‌ها بگیرید.
• با کودک خود برای کنار گذاشتن موبایل درگیر می‌شوید.
• برای این‌که کودک به کارهای خود برسد، باید اینترنت را خاموش کنید.
• ممکن است کودک اعتراف کند که به دستگاه خود وابستگی دارد.
• کودک دائماً درخواست گرفتن موبایل والدین را دارد.

خطرات ناشی از وابستگی کودک به موبایل چیست؟

اکثر متخصصین به‌ویژه روانشناسی تربیتی کودک، در مورد خطرات زیاد وابستگی کودک به موبایل هشدار می‌دهند. اگر والدین نتوانند جدا کردن موبایل از کودک را در زندگی آن‌ها لحاظ کنند، با خطرهای جدی مانند زیر روبه‌رو خواهند شد:

– تأثیر در یادگیری و کاهش آن

– ناتوانی و اختلال در خواب

– بی‌تحرکی و چاقی

– عدم روبه‌رو شدن با موقعیت‌ها و شرایط واقعی زندگی

به‌خاطر داشته باشید اگرچه برنامه‌های شبکه اجتماعی می‌توانند بچه‌ها و نوجوانان را به دوستان و خانواده متصل کنند، اما ارتباط چشمی یا درک احساسات را هرگز یاد نمی‌گیرند.

برای جلوگیری از وابستگی کودکان به موبایل چه باید کرد؟

بهترین راه برای جلوگیری از وابستگی کودک به موبایل، محدود کردن زمان استفاده وی است. برای داشتن اطلاعات دقیق از این مورد و مواردی شبیه به این برای تربیت صحیح کودک حتما به اینستاگرام نورولند سری بزنید.

بیشتر متخصصین توصیه می‌کنند که زمان استفاده از هرگونه محصول الکترونیکی برای کودکان زیر پنج سال را به یک‌ساعت و برای کودکان زیر 18 سال به دو ساعت محدود شود. اگرچه ممکن است این روش برای والدین دشوار باشد، اما اجازه دهید تا کودک‌تان با این موضوع کنار بیایید.

برنامه‌های خاصی وجود دارد که امکان قفل و محدود کردن موبایل را فراهم می‌سازند (مانند Kidslox)، والدین با استفاده از برنامه‌ها می‌توانند زمان محدودیت استفاده کودک را در موبایل کنترل و مشخص سازنند، به‌طوری که بعد از پایان ساعت موردنظر تلفن همراه خاموش یا قفل شود.

کودک باید روبه‌رو شدن با موقعیت‌ و شرایط خاص واقعی زندگی مانند نشستن در رستوران یا خسته شدن از اتومبیل سواری، را یاد بگیرد.

چه بازی دیجیتالی برای کودکان مناسب است؟

به‌خاطر داشته باشید که گزینه‌ای به‌عنوان « بازی بی‌ضرر برای کودک» در موبایل وجود ندارد، همان‌طور که پیش‌تر گفتیم صفحات الکترونیکی به‌حدی جذاب هستند که احتمال زیاد وابسته شدن کودک به تلفن همراه را در پی‌خواهند داشت. تاحدی که ندانند بدون آن چه‌ باید بکنند؟ اما تا زمانی‌که والدین ثابت قدم بمانند و تسلیم نشوند، آن‌ها راهی جدید برای مقابله با این شرایط پیدا می‌کنند. بازی‌های شناختی بهترین گزینه برای کودکان است تا در عین سرگرم شدن مهارت‌های اساسی را در خود تقویت کنند، ما در مقاله بازی شناختی بطور مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم و بازی‌های شناختی مفید برای کودکان را به شما معرفی کرده‌ایم.

والدین باید کودکان را به بازی‌های فکری و جذاب که در رشد ذهنی آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارد، تشویق و همراهی کنند. اما تیم نورولند با تلاش و پشتکار به پشتوانه علم روز و دانش دیجیتال این مشکل را حل کردند.

بازی موبایلی نورولند یک بازی آموزشی و تقویت کننده‌ی مهارت‌های کودک است که به این دغدغه‌ی والدین هم توجه داشته است. از آنجا که حفظ سلامت کودکان و عدم وابستگی به موبایل در کودکان بسیار حائز اهمیت است؛ بازی نورولند امکانی را فراهم کرده است که والدین بتوانند در زمان انجام بازی برای کودک خود محدودیت اعمال کنند. برای مثال والدین با انتخاب گزینه‌ی 20 دقیقه بازی در روز در صفحه‌ی مخصوص به خود در نورولند؛ کمک می‌کنند کودک از وابستگی به موبایل نجات یابد. بعد از 20 دقیقه انجام بازی در یک  شبانه روز؛ کاراکتر موجود در بازی نورولند به خواب می‌رود و محیط بازی شب می‌شود و تمامی بازی‌ها به مدت 24 ساعت از دسترس خارج می‌شوند.

همچنین بسیار مهم است که کودک بتواتند در خارج از خانه بازی کند. به همین دلیل زمین‌های بازی و سیستم‌های فعالیت در فضای باز در شهرها ایجاد می‌شوند، تا کودکان بتوانند ورزش کنند، خلاقیت خود را کشف و با دیگر کودکان در تعامل باشند.

چگونه می‌توانید از وابستگی کودک به موبایل جلوگیری کنید؟

روش‌های مختلفی برای جلوگیری از وابستگی کودک به موبایل وجود دارد، که عبارتند از:

– الگوی خوبی باشید

قبل از هرچیزی در اولین گام باید سعی کنید که به عنوان الگوی بچه‌ها رفتار خود را اصلاح کنید. اگر شما کنترلی بر استفاده‌ی خود از تلفن همراه نداشته باشید، نمی‌توانید از کودکان انتظار داشته باشید که کنترل‌شده با موبایل بازی برخورد کنند.

همیشه به خاطر داشته باشید که اولین معلم هر بچه‌ای پدر و مادر اوست و بچه‌ها رفتار آن‌ها را تا حد زیادی کپی می‌کنند چرا که فکر می‌کنند والدین کار درست را انجام می‌دهند. حتی اگر بارها تذکر دهید و نکته‌ی درست را گوشزد کنید، تا وقتی رفتارتان با حرف‌هایی که میزنید یکی نباشد، درصد کمی احتمال دارد که رفتار کودک دچار تغییر شود.

– بین خود و فرزندتان قرارداد تنظیم کنید

مانند هر قرارداد دیگری در صورت بروز تخلف کودک باید عواقب آن را بپذیرد و  جریمه‌ها انجام دهد. والدین می‌توانند در این قرارداد زمان و شرایط استفاده از موبایل را مشخص سازنند. دکتر جونز در این زمینه توصیه می‌کند: در هنگام فعالیت‌های خانوادگی مانند صرف شام هیچ تلفنی نباید درگیر باشد. برای مثال بازی مفید نورولند به دلیل امکان اعمال محدودیت زمانی بسیار مورد توجه و استفاده‌ی خانواده‌ها قرار گرفته است.

– موبایل والدین یک وسیله‌ی شخصی است

بسیار مهم است که کودک بداند تلفن برای آن‌ها نیست و یک وسیله شخصی مخصوص برای والدین است. این روش به کودک کمک می‌کند تا درک کند، استفاده از موبایل یک امتیاز است نه گرفتن حق استفاده!

– از کلیه فعالیت‎‌های مجازی کودک اطلاع داشته باشد

در قرارداد ذکر کنید که کودک باید تمام رمزهای بازی و شبکه‌های اجتماعی را در اختیار والدین قرار دهد. نباید چیزی برای پنهان کردن وجود داشته باشد. علاوه بر این مهم است که بدانید کودک چه نوع بازی را در موبایل انجام می‌دهد و آیا در شبکه‌های اجتماعی برای خود حساب درست کرده است.

– برای کل خانواده قانون تعیین کنید.

یکی از بهترین راهکارهایی که برای جلوگیری از استفاده‌ی بی‌رویه‌ی بچه‌ها از موبایل می‌توان استفاده کرد، تعیین قانونی برای کل اعضای خانواده است. البته که این قوانین برای کنترل کودکان شماست اما شما هم باید به آن عمل کنید تا کودک متوجه شود که قانون برای همه است. استفاده نکردن از گوشی با اینکه می‌تواند گاهی اوقات سخت باشد، اما مطمئن باشید که در آینده‌ی فرزند شما تاثیر مثبتی خواهد داشت.

مثلا بگویید که سر شام هیچ کس حق استفاده از موبایل را ندارد، یا مثلا بعد از ساعت 11 شب کسی نباید از گوشی استفاده کند. این قوانین زمانی که کودک شما سن کمی دارد، ممکن است خیلی راهگشا به نظر نرسند. اما در آینده تاثیر آن را خواهید دید.

– به عنوان جایزه گوشی را در اختیار کودک قرار دهید.

بچه‌هایی که در سنین قبل از مدرسه هستند، کلاسی برای مدرسه ندارند، در دیگر کلاس‌های آموزشی هم اگر شرکت کرده باشند، در حد یکی دو ساعت با موبایل کار دارند و بقیه‌ی وقت خود را صرف بازی می‌کنند. اگر هم بعد از سنین مدرسه هستند که فقط کلاس‌های آنلاین است که به گوشی نیاز دارند. برای اینکه موبایل بازی کودکان را محدود و از آسیب‌های آن برای فرزند خود جلوگیری کنید، می‌توانید بازی‌ها را به عنوان جایزه برای او در نظر بگیرید. مثلا به او بگویید که اگر تکالیفت را نوشتی، یا فلان کار را انجام دادی می‌توانی یک ساعت موبایل بازی کنی.

این روش همیشه در رفع وابستگی کودک به گوشی جوابگو نیست و سعی کنید در استفاده از آن زیاده‌روی نکنید زیرا می‌تواند تاثیر معکوس داشته باشد و اهمیت جایزه برای کودک از بین برود.

سخن ‌پایانی

اعتیاد وابستگی کودک به گوشی ممکن است به اندازه سایر اعتیادها جدی گرفته نشود، زیرا این ماده غیرسمی و به‌عنوان یک نوع سرگرمی شناخته می‌شود.

طبق نظر دکتر جونز، برای شناخت دنیای کودکان باید رفتار والدین را بررسی کرد. به همین خاطر تأکید می‌کند که به‌عنوان بزرگسال یک سوال ساده را همواره از خود بپرسند: « آیا به‌عنوان یک پدر یا مادر در هنگام رانندگی، محل کار یا دورهمی‌های خانوادگی از موبایل خود استفاده می‌کنید؟»

این نکته را در نظر باشید که وابستگی کودک به موبایل اغلب زمانی رخ می‌دهد که کودک تنهاست و هم صحبت یا هم بازی ندارد. اگر زندگی کاملی دارید و راه‌های مناسبی برای غلبه بر مشکلاتی مانند برقراری ارتباط با نزدیک‌ترین فرد را به‌صورت کلامی و چشمی دارید، باید بدانید که فرزندتان کم‌تر دچار وابستگی می‌شود.