اختلال ریاضی در کودکان

اختلال ریاضی نوعی اختلال یادگیری است که پردازش و درک ریاضیات را به چالش می‌کشد. علائم این اختلال از دشواری در شمارش و انجام عملیات ریاضی تا مشکل در بیان زمان و جهت را در برمی‌گیرد. در این مقاله‌ی نورولند درباره‌ی این اختلال، علائم بالقوه و روش‌های درمانی آن صحبت می‌کنیم.

اختلال ریاضی در حدود 11 درصد از کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی از نوع کمبود توجه وجود دارد. افراد مبتلا به اختلال ریاضی اصولا در تمام زمینه‌های یادگیری ریاضیات مشکل دارند. اختلال یادگیری جنبه‌هایی از زندگی روزمره که شامل مفاهیم ریاضی است را دچار مشکل می‌کند. مانند گفتن زمان و جهات، شمردن پول و انجام محاسبات ذهنی لازم.

اختلال ریاضی غالباً همراه با نارساخوانی که یک اختلال یادگیری در خواندن است اتفاق می‌افتد. تقریباً نیمی از کودکان دارای اختلال یادگیری ریاضی اختلال نارساخوانی نیز دارند.

علائم اختلال ریاضی

علائم و مشخصات مبرهن این اختلال شامل موارد زیر است:

• ضعف در پردازش اعداد و مقادیر. مثل شمردن و مقایسه کردن
• مشکل در مقدار بخشیدن به اجسام (مثلا بدون شمارش نمی‌تواند تعداد را بفهمد)
• مشکل در یادآوری اصول بنیادی ریاضی (مانند جداول ضرب)
• مشکل در محاسبات ذهنی و حل مسئله
• مشکل در درک پول و برآورد مقادیر
• مشکل در بیان زمان
• ضعف در جهت گیری دیداری و مکانی
• ضعف در مرتب کردن از لحاظ جهت (راست به چپ)
• ضعف در شناسایی الگوها و توالی اعداد

شمارش با انگشت به طور معمول با اختلال در یادگیری ریاضی ارتباط دارد. گرچه این به طور کامل و قطعی نشان دهنده‌ی وجود این اختلال در فرد نیست. اما شمارش مداوم با انگشتان به ویژه برای محاسبات آسان و مکرر، ممکن است نشان دهنده این مشکل باشد.

خطاهای محاسبه به تنهایی نیز نشانه‌ی داشتن این اختلال نیست. تنوع، ماندگاری و شدت این علائم در تعیین وجود این اختلال در کودک بسیار کلیدی است.

علل ایجاد اختلال یادگیری ریاضی

علل دقیق این نوع اختلال ناشناخته است. با این حال تحقیقات به عنوان دلایل احتمالی قوی؛ به مشکل در روند رشد مغز و ژنتیک اشاره دارند (زیرا این اختلال می‌تواند موروثی باشد).

اختلال ریاضی اکتسابی نیز عبارت است از؛ از دست دادن مهارت‌ها و مفاهیم ریاضی به دلیل اختلالاتی مانند آسیب مغزی و یا سایر اختلالات شناختی.

تشخیص

ارزیابی‌های تشخیصی اختلال ریاضی به طور معمول توسط روانشناسان مدرسه و روانشناسان اعصاب انجام می‌شود. هر چند ممکن است روانپزشکان کودک و خدمات بهداشتی و کارکنان مدارس در ارزیابی نقش مهمی داشته باشند.

هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص اختلال ریاضی وجود ندارد. پزشکان و روانشناسان با بررسی سوابق تحصیلی و عملکرد در آزمایشات استاندارد، سوال کردن در مورد سابقه خانوادگی و چگونگی بروز مشکلات بیمار در مدرسه، کار و زندگی روزمره، این اختلال را ارزیابی می‌کنند. آن‌ها همچنین ممکن است ارزیابی‌های تشخیصی‌ای را انجام دهند که نقاط قوت و ضعف را در مهارت‌های بنیادی ریاضی بررسی می‌کند.
با این حال؛ برای تشخیص ابتلا به اختلال یادگیری ریاضی خاص، فرد باید این چهار معیار را داشته باشد:

1. افراد مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی حداقل یکی از شش علائم برجسته مربوط به مشکلات یادگیری و مهارت‌های درسی را در خود دارند. مشکلات در تسلط بر درک اعداد و استدلال ریاضی در این لیست گنجانده شده است.
2. مهارت‌های آکادمیک آن چنان که از سن فرد انتظار می رود نیست. که این مساله باعث ایجاد مشکل در مدرسه، کار یا زندگی روزمره او می‌شود.
3. مشکلات یادگیری از مدرسه و حتی پیش از آن در فرد شروع می‌شوند. حتی اگر مشکلات فقط در بزرگسالی بروز جدی داشته باشند.
4. وجود سایر شرایط و عوامل از جمله ناتوانی‌های ذهنی و اختلالات عصبی، مشکلات روانی اجتماعی و عدم آموزش نفی شده باشد.

درمان

مانند سایر انواع اختلال یادگیری، این اختلال هم هیچ درمان قطعی‌ای ندارد و نمی‌توان با دارو آن را درمان کرد. زمانی که افراد دارای این اختلال تشخیص داده می‌شوند‌، پایه‌ی ریاضی متزلزل دارند. بنابرای مهم‌ترین اهداف درمان، پر کردن هر چه بیشتر این شکاف‌ها و ایجاد مکانیسم‌های مقابله‌ای است که می‌تواند در طول زندگی مورد استفاده قرار گیرد. این مهم به طور معمول از طریق دستورالعمل‌های ویژه‌ی متخصص و سایر مداخلات انجام می شود.

طبق قانون آموزش افراد دارای ناتوانی (IDEA)، دانش‌آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری واجد شرایط دریافت خدمات ویژه‌ای در کلاس هستند. این شرایط ویژه برای دانش‌آموزان با اختلال یادگیری ریاضی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مجاز به داشتن زمان بیشتر در انجام تکالیف و آزمایشات
• مجاز به استفاده از ماشین حساب
• سعی در تعدیل مشکل اساسی فرد
• تقسیم مسائل پیچیده به مراحل کوچک‌تر
• استفاده از پوسترها برای یادآوری مفاهیم اساسی ریاضی (مثل جدول ضرب)
• تدریس با هدف آموزش اساسی مهارت‌های اصلی و بنیادی
• ارائه اطلاعات تکمیلی از طریق دروس تعاملی مبتنی بر رایانه یا پروژه‌های دستی

در صورت عدم درمان، اختلالات در ریاضی در بزرگسالی هم ادامه می‌یابد و بسیاری از افراد در هنگام تحصیلات عالی و برای موفقیت در محل کار در معرض آسیب قرار می‌گیرند. بنابراین توجه به آن از ابتدای سنین کودکی و سعی در برطرف کردن آن نقش بسیار مهمی در آینده‌ی کودک خواهد داشت.

بازی‌های مختلفی برای تقویت ریاضی کودکان وجود دارد. شما می‌توانید با انجام این بازی‌ها از ابتدای دوران کودکی فرزندتان از بروز اختلال ریاضی در او تا حدی پیشگیری کنید. بازی نورولند یکی از این بازی‌هاست که در محیطی جذاب به تقویت مهارت ریاضی کودکان می‌پردازد.
اموزش‌های خلاقانه‌ای برای سنین مختلف در صفحه‌ی اینستاگرام نورولند وجود دارد که می‌توانید با ایده گرفتن از آن‌ها، به بهبود مهارت‌های ریاضی فرزندتان کمک کنید.
نمونه‌ای از این بازی‌ها در ویدئوی زیر قابل مشاهده است.