همه چیز درباره بازی شناختی کودکان
بارها در مقالات نورولند به اهمیت بازی کودکانه اشاره کرده و بیان کردیم که بازی میتواند جدای از جنبهی سرگرمی که دارد، آموزشهای مختلفی را به کودک دهد و تاثیرات گوناگونی بر او داشته باشد. بازی شناختی به بازیهایی اتلاق میشود که یک هدف شناختی مانند تقویت مهارت حافظه یا توجه را در کنار سرگرمی در خود داشته باشد. بنابراین وقتی از یک بازی شناختی صحبت به میان میآید؛ چیزی فراتر از یک بازی ساده و غیرجدی که صرفا برای سرگرمی است مدنظر میباشد.
بازی شناختی کودکان چیست؟
در دوران کودکی، بازیهای شناختی نقش مهمی در توسعه مهارتهای ذهنی و اجتماعی کودکان دارند. این بازیها به کودکان کمک میکنند تا تفکر منطقی، حل مسئله، حافظه، توجه و مهارتهای ارتباطی خود را تقویت کنند. در این مقاله به اهمیت بازیهای شناختی برای کودکان پرداخته و 22 بازی شناختی که میتواند در خانه اجرا شود را معرفی میکنیم.
به همین منظور بازیهای مختلفی در حوزه علوم شناختی تولید شده است که برخی از آنها نه تنها برای کودکان بلکه برای بزرگسالان هم مناسب است. در این مقاله نیز قصد داریم تا بازیهای شناختی موبایلی این حوزه را به شما معرفی کنیم و با ساختار و نحوه بازی آنها شما را بیشتر آشنا کنیم.
اهمیت بازیهای شناختی کودکان
بازیهای شناختی به کودکان در زمینههای زیر کمک میکنند :
- توسعه یافتن تفکر منطقی و استدلال
- افزایش توانایی حل مسئله و خلاقیت
- تقویت حافظه و یادگیری
- بهبود توجه و تمرکز
- ارتقاء مهارتهای ارتباطی و اجتماعی
فواید بازی های شناختی برای کودکان
با توجه به تعدد تواناییهای شناختی، انواع بازیهای شناختی کودکان مختلف میتوانند اهداف متفاوتی داشته باشند و هر یک به منظور تقویت مهارت و توانایی شناختی خاصی ساخته شده باشند. اما در مجموع اغلب بازیهای شناختی به هدف تقویت توجه و حافظه که دوتا از مهمترین تواناییهای شناختی است ساخته شدهاند. تقویت یادگیری و مهارت حل مساله نیز از دیگر اهداف در بعضی بازیهای شناختی است.
همانطور که میدانید تک به تک این مهارتها در کارهای روزمره ما نقش اساسی دارند و ما برای انجام سادهترین تا پیچیدهترین کارها به تقویت این مهارتها نیازمندیم.
میدانیم که بهترین سن برای تقویت مهارتها سنین کودکی است، برای همین منظور بازیهای متنوعی برای تقویت مهارت و توانایی شناختی کودکان ساخته شده است که در ادامه این مقاله به مهمترین این موارد اشاره میکنیم.
در این مقاله به آموزش بازی برای تقویت مهارت شناختی کودکان میپردازیم. برای آشنایی بیشتر با مهارت شناختی کودکان از این مقاله استفاده کنید.
با این 22 بازی شناختی کودکان را باهوشتر کنید!
با پیشرفت دنیای تکنولوژی و عصر دیجیتال، بازیهای فیزیکی و حرکتی هم جای خود را به بازیهای موبایلی دادند. کودکان هم به دلیل جذابیتهای بصری که در آنها وجود دارد، به بازیهای فیزیکی ترجیح میدهند. البته که بازیهای حرکتی و فیزیکی فواید خاص خود را دارد و برای استفادهی کودکان از موبایل باید کنترل شده عمل کرد، اما برای تقویت مغز و تواناییهای مربوط به آن، با بازیهای دیجیتال راحتتر میتوان به سرانجام رسید.
بازیهای موبایلی به خصوص برای کودکان باید با محدودیت اجرا شوند تا جلوی آثار منفی که میتواند داشته باشد را بگیرد. اگر بتوانید این محدودیت استفاده از موبایل را به خوبی برای کودکان خود اعمال کنید، استفاده از این بازیها برای کودک شما بسیار بهینه میشود.
1. بازی شناختی موبایلی نورولند
بازی شناختی کودکان نورولند یکی از بازیهای جدید و ایرانی حوزه علوم شناختی است که در بخشهای مختلفی به تقویت مهارت شناختی وارد شده و برای کودکان 2 تا 8 سال بسیار مفید و البته کاربردی است. این بازی که از سوی شتاب دهندهی حوزهی علوم شناختی و بنیاد ملی بازیهای رایانهای مهر تایید گرفته است و در جشنوارهی بازیهای جدی سال 99، مقام کسب کرده، به رشد تواناییهای مغز کودکان کمک بسیار زیادی میکند.
بازی نورولند در واقع به گونهای ساخته شده که کودک از حل تمارین مربوط به این موضوع خسته نشود و با وجود بازیهای کوچک و سرگرمکننده، برای حل تمرین اشتیاق داشته باشد. ویدئوی زیر بخشهایی از بازی نورولند را نمایش میدهد.
نحوه بازی:
بازی بدین صورت انجام میشود که کودک داخل محیط نورولند میتواند چندین بازی سرگرمکننده و جذاب را انجام دهد. بازیهایی مثل ماشین سواری، مراقبت از حیوانات، مراقبت از دندانها و… بعد از انجام هر بازی سرگرمکننده، برای کودک تمرینی اجرا میشود که به تقویت یکی از مهارتهای شناختی کودک کمک میکند. بعد از انجام چند تمرین، سیستم بازی به صورت خودکار و با استفاده از هوش مصنوعی قادر به تشخیص نقاط قوت و ضعف کودک است. بعد از تشخیص هم برای کودک تمارینی بیشتر اجرا میشود که در آن ضعف بیشتری دارد و این باعث میشود که تمامی مهارتهای مربوط به علوم شناختی کودک تقریبا به یک اندازه رشد کند.
مزایا و معایب
همانطور که گفتیم، یکی از دغدغهها و نگرانیهای مهم والدین استفادهی بیش از حد کودکان از موبایل است که نورولند برای این قضیه هم راهحلی در نظر گرفته و والدین میتوانند در پنل مربوط به خود میزان استفادهی کودک از بازی را مشخص کنند. محدودیت زمانی که والدین مشخص میکنند میتواند جلوی آثار منفی استفاده از موبایل را بگیرد و کودک بعد از زمان مشخص شده دیگر نمیتواند بازی را انجام دهد.
تمارینی که در این بازی استفاده شدند، همگی طبق نظر کارشناسان و متخصصان حوزه روانشناسی کودکان تهیه شده و از لحاظ علمی هم دارای تاییدیههای معتبری است. نورولند میتواند به شما کمک کند تا نقاظ ضعف کودک خود را بهتر بشناسید و برای تقویت آن بیشتر تلاش کنید.
فعلا فقط نسخه اندروید این بازی روانه بازار شده است. پیشنهاد میکنیم برای آشنایی بیشتر، به اینستاگرام نورولند مراجعه کنید تا با بازیهای تقویتی متنوعی که هر روزه در پیج قرار میگیرد نیز استفاده کنید.
برای دانلود نورولند اینجا کلیک کنید.
2. بازی تطبیق رنگ و شکل
این بازی به کودکان کمک میکند تا رنگها و شکلهای مختلف را شناسایی کنند و آنها را با یکدیگر تطبیق دهند.
3. بازی موزیکال
بازی کردن با سازهای موسیقی به کودکان کمک میکند تا شنیداری خود را تقویت کنند و با الگوهای صوتی آشنا شوند.
4. بازی حافظه
بازیهای حافظه مانند “میم کن و پیدا کن” به کودکان کمک میکند تا توانایی حافظه خود را افزایش دهند و تمرکز خود را تقویت کنند.
5. بازیهای ساختنی
بازیهای ساختنی مانند “لگو” به کودکان کمک میکند تا مهارتهای موازیسازی، برنامهریزی و مهارتهای موتوریک خود را تقویت کنند.
6. بازی حدس زدن کلمات
بازی کلمات مخفی به کودکان کمک میکند تا دایره لغات خود را گسترش دهند و مهارتهای تفکر منطقی و استدلال خود را تقویت کنند.
7. بازی پازل
پازلهای سنتی و جدید به کودکان کمک میکنند تا قدرت تحلیل و تفکر خود را افزایش دهند و همچنین مهارتهای موازیسازی و برنامهریزی را تقویت کنند.
8. بازیهای حرکتی
بازیهای حرکتی مانند “سیم بکس” و “پرش دور از موانع” به کودکان کمک میکنند تا توازن بدنی، مهارتهای موتوریک و هماهنگی چشم و دست خود را تقویت کنند.
9. بازیهای نقاشی و خلاقیت
بازیهای نقاشی و خلاقیت به کودکان کمک میکنند تا خلاقیت خود را بروز دهند و مهارتهای بصری و هنری خود را تقویت کنند.
10. بازیهای نقش آفرینی
بازیهایی که نقشهای حرفهای را شبیهسازی میکنند مانند “آشپزخانه کوچک” به کودکان کمک میکنند تا با جهان بزرگتر و شغلهای مختلف آشنا شوند و مهارتهای ارتباطی و همکاری را تقویت کنند.
11. بازیهای تعاملی و اجتماعی
بازیهای تعاملی مانند “منشی تلفنی” یا “بازی تیمی” به کودکان کمک میکنند تا مهارتهای ارتباطی و همکاری خود را تقویت کنند و در موقعیتهای اجتماعی راحتتر عمل کنند.
12. لوموسیتی (Lumosity)
یکی از محبوبترین بازیهای مهارت شناختی همین لوموسیتی است. لوموسیتی که محصولی از کلینیک مغز سانفرانسیسکوی آمریکا و آزمایشگاه لوموس است. این بازی نه تنها برای کودکان بلکه برای بزرگسالان هم مناسب است در میان آنها محبوبیت زیادی پیدا کرده است. لوموسیتی بر اساس نظریهی نوروپلاستیسیتی و با همکاری بیش 100 متخصص حوزه علوم شناختی ساخته شده است و هماکنون چیزی در حدود 90 میلیون کاربر دارد.
بازی لوموسیتی شامل 50 نوع بازی متفاوت در دستههای حافظه، توجه، سرعت، حلمسئله و انعطافپذیری است که هر کدام از این دستهها گوشهای از تقویت مغز را برعهده گرفتند. بازی لوموسیتی بسیار دقیق و حساب شده عمل میکند و شما را در ابتدای ورود جذب خواهد کرد. همین باعث میشود که به صورت روزانه به آن سر بزنید و برای تقویت مغز خود ناخواسته تلاش کنید.
برای دانلود لوموسیتی اینجا کلیک کنید.
13. بازی گیت فرودگاه
در این بازی به تعدادی اشیاء ریز (هر چیزی که دم دست دارید) با رنگهای متنوع نیاز داریم. ما برای زیباتر شدن بازی یک تکه کارتن را مطابق ویدئوی زیر به شکل تلویزیون درآوردهایم اما اگر این کار را انجام ندهید هم هیچ خللی در انجام بازی به وجود نخواهد آمد. اشیا را یک به یک از درون تلویزیون عبور دهید و از کودک بخواهید تا اگر “رنگِ شیای که الان درون تلویزیون میبیند با رنگِ شیای که قبل از این در تلویزیون دید یکسان است” روی زنگ فشار دهد (یا بگوید بله) و در غیر اینصورت بگوید خیر.
این بازی برای تقویت حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری کودکان بسیار بسیار مفید است. اما علاوه بر این همانطور که احتمالا متوجه شدید این بازی برای شناخت رنگ در کودکان نیز بسیار مفید است.پ
14. میوه و کامیون
در این بازی برای آموزش مفهوم جمع از یک ایدهی بسیار زیبا استفاده کردهایم. حتما در همهی خانهها یک ماشین اسباببازی وجود دارد. ما در این ویدئو از یک کامیونِ بامزه استفاده کردهایم. تعدادی اشیا ریز که در اطرافتان وجود دارد (مثل پاککن، عروسکهای کوچک و…) را بردارید و روی هر یک از آنها یک عدد بنویسید. این عدد در واقع نشان دهنده وزن آنهاست. یک عدد هم روی کامیون میچسبانیم که حداکثر وزنی است که کامیون میتواند حمل کند. طبیعی است که عدد روی کامیون باید بیشتر از وزنِ هر یک از اشیا به تنهایی باشد. حال از کودک بخواهید مطابف ویدئوی زیر با دقت به وزن اشیا دقت کند. مجموعه اشیایی که جمع وزن آنها با هم دقیقا عدد روی کامیون را نتیجه میدهد به درون کامیون منتقل کند.
برای بالا بردن چالش این بازی میتوانید تعداد اشیا را بیشتر و از اعداد متفاوتتری استفاده کنید. همینطور میتوانید ایدهای خلاقانه به کار بگیرید و از این بازی برای تقویت تفریق استفاده کنید. یک ایدهی جالب برای انجام این بازی به هدف تقویت تفریق این است که تعدادی اشیا با وزنهای متفاوت را درون کامیون قرار دهید (بیشتر از گنجایش کامیون) و از کودک بخواهید شی یا اشیائی که اضافه هستند را از کامیون خارج کند.
15. قفل گاو صندوق
همانطور که در ویدئوی بالا قابل مشاهده است برای انجام این بازی مفید فقط به کاغذ احتیاج دارید! کافیست تعدادی معادله ریاضی مانند 2+3=5 را روی یک برگه بنویسید و جای عملگر (در این مثال +) را خالی بگذارید. حال روی تکه برگههای کوچکی هر یک از عملگرهای ریاضی را به صورت جداگانه بنویسید و از کودک بخواهید عملگر مناسب را انتخاب کند.
میتوانید برای بالا بردن چالش بازی از اعداد بزرگتری هم استفاده کنید. به علاوه اینکه میتوانید برای جذابتر شدن بازی از اشیایی به غیر از کاغذ استفاده کنید. مثلا اگر فلشکارت اعداد یا اعداد پازلی دارید میتوانید از آنها استفاده کنید. لازم به ذکر است که این بازیها برگرفته از بخشهای مختلف بازی موبایلی نورولند هستند که برای تقویت مهارتهای شناختی کودکان 3 تا 8 ساله توصیه میشوند.
16. برج لیوان
برای انجام این بازی بسیار هیجان انگیز که به صورت دو نفره انجام میشود به چند لیوان یکبار مصرف و کش نیاز داریم. مطابق ویدئوی زیر یک کش پول را از چهار طرف بک یک نخِ نسبتا بلند وصل کنید. هر دو نخِ کنارِ هم باید توسط یک نفر مدیریت شود. به این صورت که دو نفر روبهروی هم مینشینند و نخها را به دست میگیرند.
تلاش بر این است که با حفظ تمرکز و توجه زیاد لیوانها را به شکلی در جای درست قرار دهیم که لیوانهای قبلی فرو نریزند و در نهایت یک برج لیوانی بسازیم.
17. توپ و لیوان
این بازی بسیار سرگرمکننده و شاد نیز مانند موارد بالا به لوازم خاصی نیاز ندارد و کافیست تعدادی لیوان یکبار مصرف، توپهای پلاستیکی کوچک و دو میله داشته باشیم. همانطور که در ویدئوی زیر قابل مشاهده است این بازی نیز به صورت دونفره انجام میشود.
در این بازی تعدادی لیوان را در جایگاههای مختلف بر روی زمین قرار میدهیم. دو نفر رو به روی هم مینشینند و میلهها را مانند آنچه در ویدئو قابل مشاهده است به دست میگیرند. هدف این است که با تمرکز و توجه بالا توپها را بر روی لیوانهای انتخابی قرار دهیم به شکلی که لیوانهای دیگر فرو نریزند.
میتوانید برای اینکه با انجام این بازی اهدافِ دیگری را هم داشته باشید؛ به هر لیوان یک عدد اختصاص دهید و از کودکان بخواهید در هر مرحله توپ را دقیقا در بر روی لیوانی که شماره آن را گفتهاید قرار دهند. همانطور که واضح است در این صورت به شناخت و تشخیص اعداد در کودکان نیز کمک کردهاید.
18. حروف و عروسک
در این بازی علاوه بر تقویت توجه؛ به شناخت حروف نیز کمک خواهد شد. مطابق ویدئوی فوق تعدادی عروسک را کنار هم قرار دهید؛ به هر یک از عروسکها یک حرف اختصاص دهید. یک توپ کوچک (یا یک موشک کاغذی که خودتان ساختهاید) را بردارید و مشابه یکی از حروفی که روی یک عروسک قرار دارد را روی آن بچسبانید. از کودک بخواهید توپ را بردارد و به سمت عروسکی که این حرف را دارد پرتاپ کند. میتوانید بعد از تمرکز و انتخاب صحیح کودک، با صدای بلند آن حرف را بخوانید تا کودک صدای این حرف را نیز بشناسد.
پیشنهاد میکنیم از این بازی برای شناخت اعداد یا حروف انگلیسی نیز استفاده کنید (کافیست بجای حروف فارسی، عدد یا حروف انگلیسی روی برگه کاغذها بنویسید).
19. Peak
در سال ۲۰۱۶ Peak ، یکی از بهترین بازیهای اندرویدی در میان کاربران گوگل شناخته شد، و همچنین یکی از مهمترین بازیهای تقویت کارکردهای شناختی مغز است. این بازی حاصل دسترنج تعدادی از محققان و متخصصان دانشگاه کمبریج و چند دانشگاه معتبر دیگر گردآوری شده است. Peak حدودا ۴۰ بازی مختلف با هدف بهبود تمرکز، مهارت کلامی، سرعت پردازش و… را در خود جای داده است. با استفاده از این بازی میتوان مهارتهای شناختی مهمی که برای تقویت مهارتهای کلامی، حل مسئله و حافظه نیاز است را بهبود بخشید. Peak سطح سختی بازیها را بر اساس توانایی و عملکرد خودِ فرد تنظیم میکند و بر این اساس مجموعه بازیهایی را در طول روز به کاربر پیشنهاد میکند. در عین حال کاربر محدود به انتخاب بازی پیشنهادی نیست و میتواند بازیهای دیگری که جزو لیست پیشنهادی نیستند را هم انتخاب و بازی کند.
برای دانلود Peak اینجا کلیک کنید.
20. Otismo
Otsimo بازی مناسب کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری، اوتیسم و کودکان دارای کمبود توجه است که زیر نظر روانشناسان کودک، مدرسان آموزشی گروههای ویژه و همچنین راهنمایی و مشاوره والدین این فرزندان ساخته شده است. این مجموعه از دو بخش اصلیِ مربوط به کودکان (شامل بازیها) و والدین تشکیل شده است. در بخش والدین گزارش دقیق و جامعی از عملکرد کودک شامل مدتزمان انجام بازی در دورههای زمانی مشخص، میزان پیشرفت در بازیها و وجود امکاناتی از قبیل قفلگذاری بازیها، وجود دارد. بخش کودکان شامل بیش از ۷۰ بازی با اهداف متفاوت است.
بازیهای Otsimo بهمنظور انجام آموزشهایی مقدماتی در یادگیری رنگها، اشکال، اعداد، الفبا، حیوانات و مهارتهایی همچون مرتبسازی ساخته شده است. این برنامه یک ابزار آموزشی مؤثر درزمینهی گفتار و ارتباط بهتر برای کودکان نیز است؛ چراکه در بسیاری از بازیهای خود از ابزار و ارتباطات جایگزینی که در گفتاردرمانی و آموزشهای ویژه به کودکان اوتیسم داده میشود استفاده میکند.
برای دانلود Otsimo اینجا کلیک کنید.
21. Elevate
بازی Elevate یک بازی مهارت شناختی برای تمرین و تقویت مغز است که برای بهبود توجه، مهارت صحبت کردن، سرعت پردازش، حافظه، مهارتهای ریاضی و موارد دیگر طراحی شده است که البته توجهِ اصلی آن بر تقویت مهارتهای کلامی است.
بازی Elevate با همکاری کارشناسان علوم اعصاب و یادگیری شناختی طراحی گردیده است و به هر فرد برنامه آموزشی شخصی خود را ارائه میکند که در طول زمان برای به حداکثر رساندن نتایج، تنظیم و بهروزرسانی میشود. این برنامه شامل حدود ۴۰ بازی مختلف است که صرفاً به تقویت کارکردهای شناختی مغز میپردازد و میزان جذابیتِ آن به لحاظ گرافیکی و سیستم بازیوار شده تاحدی پایین است. به تأکید سازندگان Elevate، همانند سایر بازیهای شناختی، هرچه بیشتر از آن استفاده کنیم، کمک بیشتری به رشد و تقویت عملکرد شناختی مغز خود کردهایم.
برای دانلود Elevate اینجا کلیک کنید.
22. Fit Brain
بازی جدی Fit brain توسط محققان عصبشناسی و متخصصان بازیهای آموزشی مطرح بهواسطهی کمپانی روزتا استون ساخته شده است. این بازی تمرینی عالی برای مغز است که ضمن تقویت تواناییهای مغزی از قبیل حافظه، سرگرمی هم محسوب میشود.
یکی از نقاط قوت این بازی نسبت به نمونههای مشابه، گیمپلی عالی آن است. علاوه بر این، این مجموعه شامل حدود ۶۰ نوع بازی متفاوت است، لذا این تنوع بالا نیز از دیگر نقاط قوت آن محسوب میشود. این برنامه موفق به دریافت رتبه اول در بیش از ۹۰ کشور مختلف در بین اپلیکیشنهای آموزشی شده است. Fit brain بخشهای مهم و اصلی مغز و مرتبط با تقویت حافظه، سرعت عمل در تفکر، تمرکز، حل مسئله، یادگیری زبان و تشخیص اجسام در بعدهای را مورد هدف قرار دهد.
برای دانلود Fit brain اینجا کلیک کنید.
پرسش و پاسخ
هر بازی که به شکل اصولی و هدفمند به منظور تقویت مهارت شناختی کودکان ساخته شده باشد بازی شناختی است.
انجام بازی های شناختی برای کودکان مانند پرسش و پاسخ شنیداری یا دیداری و بازیهایی از این دست که هدفمند هستند.
کلام آخر
بازیهای شناختی نقش مهمی در توسعه مهارتهای ذهنی و اجتماعی کودکان دارند. انتخاب بازیهایی که به تقویت تفکر منطقی، حل مسئله، حافظه، توجه و مهارتهای ارتباطی کودکان کمک میکنند، میتواند به توسعه دانش و مهارتهای آنها کمک کند. از جمله بازیهای شناختی که در خانه میتوان اجرا کرد، بازی تطبیق رنگ و شکل، بازی موزیکال، بازی حافظه، بازیهای ساختنی، بازی حدس زدن کلمات، بازی پازل، بازیهای حرکتی، بازیهای نقاشی و خلاقیت، بازیهای حرفهای و بازیهای تعاملی و اجتماعی هستند.
از طرفی بازیهای موبایلی مهارت شناختی کودکان هم میتوانند برای کودکان و حتی بزرگسالان مفید باشند، فقط کافیست که از آنها به شکل درستی استفاده کنید. بچهها از والدین خود یاد خواهند گرفت و اگر خودتان هم کنترل شده از موبایل و فضای مجازی استفاده کنید، کودک شما میبیند و یاد میگیرد.
در این مقاله هم سعی کردیم تا بازیهای مهارت شناختی که برای کودکان و به خصوص روانشناسی کودکان مفید هستند را به شما معرفی کنیم تا در حوزهی علوم شناختی و مهارتهای مربوط به آن که بخش مهمی از مغز را تشکیل میدهند، کودک خود را تقویت کنید. امیدواریم که از این مقاله استفاده کرده باشید و خوشحال میشویم اگر نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
[…] که آزمون استنفورد بینه به تشخیص دانشآموزان دارای اختلالات شناختی کمک […]
[…] بازی مشابه نورولند محسوب میشوند بپردازیم. در مقاله بازی شناختی هم بطور مفصلتر موضوع را بررسی کرده و نمونههای مناسب […]