12 روش برای تقویت هوش کودک

در راستای تقویت هوش کودک، دکتر کتی هیرش-پاسک (Dr. Kathy Hirsh-Pasek) در کتاب «اینشتین هرگز از کارت‌های فلش استفاده نکرده است»، این مسئله را مطرح می‌کند که بچه‌های باهوش کوچک به این فرصت احتیاج دارند که فقط بچه باشند. اما والدین بسیار تلاش می‌کنند تا فرزندان‌شان را در سن خیلی کم به نوابغ دانشگاهی تبدیل کنند. دکتر پاسک در این زمینه ادامه می‌دهد: «ما با توجه به 30 سال تجربه و دانش، در زمینه یادگیری و تقویت هوش کودکان خردسال می‌دانیم یادگیری واقعی باید در متن انجام شود و بهترین معلم بازی است.» در ادامه با نورولند همراه باشید تا بدانید چگونه با ساده‌ترین روش‌ها به تقویت هوش کودکتان کمک کنید.

کودکان به‌شدت از طریق زندگی روزمره می‌آموزند: بازی با کودکان دیگر، ساختن داستان براساس باهم بودن، پیدا کردن اشکال در ابر و برگ‌ها و…، کشف این‌که اگر چهار نفر برای شام می‌آیند باید چهار بشقاب، چنگال، قاشق و دستمال روی میز بگذارند. کودکان خردسال حتی می‌توانند با ساختن لگو با  فیزیک آشنا شوند. تنها کاری که کودکان نیازی به دانستن و انجام آن ندارند این است که بدانند«E = MC²»! بگذارید بچه‌های‌تان فقط بچه باشند.

اما چه چیزی باعث تقویت هوش کودکان (از نوزادی تا بزرگسالی) می‌شود؟ در این مطلب به 12 مورد علمی و تائید شده که در رشد و تقویت هوش کودک تأثیرگذار هستند، پرداخته شده است.

اگر میخواهید بدانید که هوش کودک شما چقدر است؛ به مقاله سنجش هوش کودک مراجعه کنید. 

1. تقویت هوش کودکان با موسیقی

تحقیقات گسترده نشان می‌دهد که درس‌ و آموزش موسیقی باعث تقویت هوش بچه‌ها می‌شود. کودکانی که در گروه‌های موسیقی شرکت می‌کنند، نسبت به هم‌سالان خود که فعالیت موسیقیایی ندارند، از ضریب هوشی بالاتری برخوردار هستند. تحقیقات نشان داده که هوش مالی کودک از طریق موسیقی درمانی تقویت می‌شود. 

در تحقیقات انجام شده در دانشگاه تورنتو مشخص شده است،  کودکانی که موسیقی بلد هستند در بزرگسالی ضریب هوشی بالاتری دارند. موسیقی روح آن‌ها را تسکین می‌دهد و باعث روشن شدن تخیلات‌شان می‌شود در نتیجه ذهن کودک در جدیدی در برابر بسیاری از شگفتی‌های زندگی باز می‌کند.

در حقیقت آموزش موسیقی به تقویت هوش و حافظه افراد در هر سنی کمک می‎کند. در یک مطالعه در دانشگاه نورث وسترن، مشخص شد که آموزش موسیقی می‌تواند اثرات مخرب پیری را کاهش دهد.

2. تقویت هوش کودکان از طریق فعالیت جسمی

وزش کردن ساختاری فوق‌العاده برای کودکان دارد، اما وقت گذاشتن برای بازی‌های بدون ساختار نیز به اندازه ورزش مهم است. تحقیقات ثابت کرده است که فعالیت جسمی بدون ساختار نقش اساسی در رشد هوش اجتماعی کودک دارد.

بسیار مهم است که کودکان خود را برای دوچرخه‌سواری، بازی‌های دویدنی، سرگرم شدن با دوستان‌شان در پارک تشویق کنید و آن‌ها را از درب منزل بیرون بیاورید.

مشخص نکردن مرز برای تعامل کودک با همسالان خود، در رشد و تقویت هوش وی بسیار تأثیر دارد و کودک می‌تواند تا آخر عمر در موقعیت‌های اجتماعی گوناگون از آن استفاده کند.

به‌خاطر داشته باشید چه ورزش‌های منظم باشد و چه فقط بازی در حیاط، کودکان برای تحریک حواس و تقویت هوش خود به فعالیت بدنی احتیاج دارند.

3. تقویت هوش کودکان با داشتن خواب کافی

از دست دادن یک ساعت خواب، مغز دانش‌آموز کلاس ششم را تبدیل به دانش‌آموز کلاس چهارم می‌کند. همچنین از دست دادن یک ساعت خواب معادل از دست دادن دو سال رشد و بلوغ رفتاری است.

بسیار ضروری است که کودکان به میزان مناسب استراحت کنند. براساس توصیه‌های پزشک متخصص اطفال، کودکان حداقل هشت ساعت در شب نیاز به خواب دارند. با این میزان خواب نه تنها کودکان هوشیارتر و آماده برای یادگیری خواهند بود، بلکه نگرش‌ و خلق و خوی شادتری نیز خواهند داشت. حتماً برای تقویت هوش کودک خود برای وی ساعت خواب تعیین کنید و به آن پایبند باشید. همچنین پیشنهاد می‌کنیم برای داشتن اطلاعات دقیق از راهکارهای تربیت کودک باهوش حتما به اینستاگرام نورولند سری بزنید.

4. ورزش‌های مغزی از جمله بازی برای تقویت هوش کودک مفیدند.

مغز کودک مانند یک اسفنج خیس آماده جذب هر چیزی است. بازی‌های فکری مناسب سن کودک به تحریک ذهن وی و رشد مهارت‌ها در او کمک بسیاری می‌کنند. ساخت پازل، لگوسازی، بازی‌های رومیزی(Board games)، شطرنج و… تنها نمونه‌ای از بازی‌های فکری هستند که باعث ایجاد کنجکاوی در ذهن کودک و در نتیجه تشویق هوشمندی وی می‌شوند.

یکی دیگر از موارد مفید برای کودکان بازیهای دیجیتالی تقویتی است. استفاده مفید و به جا از بازیهای موبایلی کودکانه که برای تقویت هوش و مهارت کودکان ساخته شده اند یک گزینه عالی است. بازی موبایلی نورولند نمونه‌ای از این بازیهاست.

بازی‌های موجود در مقاله با این 15 بازی هوش کودک خود را تقویت کنید نیز به تقویت هوش فرزند شما کمک می‌کنند. 

5. تقویت هوش کودکان از طریق کتاب

درست است که کودکان خردسال نمی‌توانند بخوانند اما اجازه ندهید که آن‌ها فقط به تصاویر یک کتاب خیره شوند. در حالی که دارید کتاب را می‌خوانید، توجه او را به کلمات جلب کنید.

تحقیقات متعددی نشان می‌دهد که کتاب‌خوانی کودک به شکل مشترک باعث توسعه مهارت‌ها و ارتقاء سطح سواد اولیه حتی در کودکان خردسال نیز می‌شود. پس برای کودکان کتاب نخوانید، با آن‌ها کتاب بخوانید.

چه زمانی باید شروع به خواندن کتاب برای فرزند خود کنید؟

دانشمندان تأکید دارند در اسرع وقت. حتی در اولین روز پس از تولد. کودک می‌تواند برخی از کلمات را تشخیص دهد، به‌ویژه کلماتی که بارها و بارها در رحم شنیده است. بلند خواندن کتاب باعث افزایش تمرکز در کودک می‌شود. البته اتفاقی بسیار مهمی که در کتاب خواندن رخ می‌دهد، پیوند مستحکم بین والدین و کودک است.

به‎‌خاطر داشته باشید مقرون‌به‌صرفه‌ترین و شکست‌ناپذیرترین روش برای تقویت هوش و رشد توانایی‌های کودک مطالعه است. هرچه زودتر برای کودک کتاب بخوانید، کتاب‌های زیادی در خانه داشته باشید و حتماً خودتان نیز کتاب مطالعه کنید، در شکوفایی استعدادهای فرزندتان بیشتر موفق هستید.

6. کودک ماجراجو باهوش‌تر است.

براساس تئوری‌های هوشی از جمله هوش گاردنر در مورد تربیت کودک دو نظریه وجود دارد؛

1. در خانه ماندن و داشتن یک محیط آرام و قابل پیش‌بینی
2. رفتن به دل طبیعت و ماجراجویی در یک محیط متغیر و متنوع

کودکان در محیط‌های متغیر، به دلیل شنیدن گفت‌وگوهای مختلف و ملاقات با افراد گوناگون نه تنها بهره زیادی می‌برند، بلکه حس کنجکاوی آن‌ها فعال و در نتیجه تقویت هوش را به همراه خواهد داشت.

 اگر هدف شما تربیت یک کودک نابغه است، گزینه دوم را انتخاب کنید. فرزندانتان را به بیرون ببرید و دنیای اطراف را به آن‌ها نشان دهید. آن‌ها را به کوه، باغ‌وحش، موزه، جنگل یا یک پیاده‌روی ساده کنار ساحل ببرید. به‌خاطر داشته باشید هر مکانی که فرزند شما می‌رود یک تجربه است که تقویت هوش او را در پی دارد.

7. تقویت هوش کودکان با استفاده از ریاضیات

باورش سخت است، اما حتی یک کودک 3 ماهه هم می‌تواند کمیت را درک کند! بنابراین، بیایید اولین درس ریاضی را به تأخیر نیندازیم. برای شروع به‌ راحتی دو یا سه اسباب‌بازی را به کودک نشان دهید، اعداد را با صدای بلند بگویید. این یک روش آسان برای یادگیری مفهوم اعداد است، که باعث تقویت هوش کودکان نیز خواهد شد.

8. تقویت هوش کودکان با صحبت کردن!

شاید به نظرتان برسد یک نوزاد تازه متولد شده چیزی از صحبت کردن متوجه نمی‌شود. اما کودک از همان نوزادی در حال تجزیه و تحلیل اطلاعات است. بنابراین چیزهای اطراف خود را با تعبیر صحبت‌های بزرگسالان شناسایی و نام‌گذاری می‌کند. صحبت کردن با کودکان به‌ویژه نوزادان علاوه بر تقویت و رشد سریع توانایی گفتاری، در تقویت هوش آنان نیز تأثیرگذار است.

9.ارتباط چشمی هوش کودک را تقویت می‌کند.

برقراری تماس چشمی، در رشد مهارت‌های کودک به ویژه توجه کردن تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد وقتی کودک در حال انجام کاری است و والدین وی را نگاه می‌کنند، دقت و تمرکز فرزند بالا می‌رود. بنابراین موبایل‌های خود را کنار بگذارید و به کوچولوهای خانه نگاه کنید، زیرا این حرکت ساده دست‌آوردهای آینده آن‌ها را تضمین خواهد کرد.

10. تربیت کودک باهوش با حق انتخاب

آموختن تصمیم‌گیری مهم‌ترین مهارت برای یک شخصیت با اعتماد به‌نفس و قوی است، که افراد می‌توانند از کودکی آن را بیاموزند. به گفته روانشناسان حوزه کودک، والدین باید فرزندان خود را به تصمیم‌گیری‌های کوچک تشویق کنند، مانند انتخاب بین دو اسباب‌بازی، (سومین اسباب‌بازی انتخاب را دشوار می‌کند). بعد‌ها به مرور به کودک اجازه دهید، لباس، غذا، ورزش و… را انتخاب کند و لذت ببرد.

یکی از مسائلی که در این راستا به تقویت هوش کودک منجر می‌شود؛ افزایش اراده اوست. در مقاله راهکارهایی برای تقویت اراده کودک ، این مسئله را بررسی کرده‌ایم.

11. تقویت هوش کودکان؛ امنیت

برای دستیابی به کودک باهوش، باید در خانه احساس امنیت فراهم شود. یک محیط خانه ساکت و قابل اعتماد به کودکان بدهید قبل از این‌که بخواهید روش‌های تقویت هوش را به‌کار گیرید. کودک ظریف است و باید با ملایمت با او رفتار شود.

12. کودک را باور کنید تا باهوش شود.

آیا فرزند شما واقعاً باهوش است یا در حد متوسط قرار دارد؟ مهم نیست اگر آن را بیان نکنید، تفاوتی ایجاد خواهد شد!

در یک آزمایش در یک دبستان، گروهی از دانش‌آموزان را به‌طور تصادفی (بدون برگزاری هیچ آزمون یا کلاسی) انتخاب کردند و به آن‌ها گفته شد که شما باهوش هستید. در پایان سال تحصیلی کودکانی که از طرف معلم به آنان گفته شده بود «باهوش» میانگین نمره و ضریب هوشی بالاتری نسبت به بقیه همکلاسی‌های خود داشتند.

این کلمات و اعتقاد شما به کودکان است که مادام‌العمرآن‌ها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. به‌خاطر داشته باشید تشویق و تعریف زمانی تأثیر دارند که در روند یادگیری و تلاش کودک باشد نه برای رسیدن به یک نتیجه.

چگونه می‌توانید از کودک تعریف کنید که «رشد ذهنی و تقویت هوش» وی را تشویق کند؟

به جای تعریف کردن از کودک باهوش در ازای نتایج کارشان و گفتن عباراتی مانند «واو شما بیست گرفتی، خیلی باهوش هستی» بگویید «من دیدم که شما واقعاً برای انجام تکالیف و خواندن درس‌تان وقت گذاشتید» یا «من از روشی که آن سوال ریاضی را حل کردی خوشم آمد» یا «من واقعاً افتخار می‌کنم که تسلیم نشدی» و…

کودکان برای تقویت هوش، یادگیری و رشد نیاز به «تشویق» آن‌هم به مقدار کافی دارند.

پرسش و پاسخ

کلام پایانی

والدین تأثیر زیادی در هوش و یادگیری فرزند خود دارند. آن‌ها هرگز نباید به آزمون‌های ضریب هوشی استناد کنند، متأسفانه این مسائل بسیار محدود عمل می‎‌کنند و ممکن است والدین را نسبت به کودک‌شان ناامید سازند، اما هرگز فراموش نکنید که؛

«ضریب هوشی در زمان کودکی بیشترین تغییر را دارد و قرار نیست همین‌گونه بماند»

بچه‌ها همواره در حال یادگیری هستند اما با سرعت خودشان، به‌همین خاطر از مقایسه توانایی آن‌ها با همسالان‌شان به شدت بپرهیزید. به‌آنان فضا و زمان دهید تا نبوغ و استعدادشان را بروز دهند.