تربیت کودک سخت‌کوش (تبدیل رویاها به واقعیت)
همه‌ی مادر پدرها دوست دارند در تربیت کودک سخت‌کوش و موفق، درست و پیروزمندانه عمل کنند. این موفقیت در گرو داشتن حس خوب بوده و حس خوب از رسیدن به خواسته‌ها می‌آید. اما باید دانست که قهرمان اصلی در تبدیل رویاها به واقعیت، کسی نیست جز خود انسان. تلاش و سختکوشی بزرگترین هموار کننده‌ی راه موفقیت است که تاثیر آن حتی در مقایسه با استعداد نیز ثابت شده است. در راه موفقیت آینده‌ی فرزندانمان، بزرگترین وظیفه‌ی والدین، نهادینه کردن خصیصه‌ی تلاش و سختکوشی در آنهاست. اما چطور باید کودکی سخت‌کوش پرورش دهیم که بدون خستگی و تنبلی برای رسیدن به رویاهایش مبارزه کرده و آن‌ها را به واقعیت تبدیل کند؟ در این مقاله که با بررسی و برداشت نکات کلیدی از منابع مفید 1 و 2 تهیه شده است به این موضوع خواهیم پرداخت. پس تا پایان این مطلب با نورولند همراه باشید تا راهکارهای تربیت کودک سخت‌کوش را بیاموزید.
در ابتدا به روشهای کلی پرورش کودک سخت کوش پرداخته و سپس پرورش تلاشگری در کودکان را از نوزادی تا سال‌های اولیه‌ی مدرسه بررسی خواهیم کرد:
روشهای کلی تربیت کودک سخت‌کوش
1. سختکوشی تو برای من مهم تر از هوش توست.
اولین نکته‌ی حائز اهمیت این است که به عنوان یک والد بدانید که داشتن یک کودک تلاشگر خیلی موثرتر از داشتن کودک باهوش ولی بدون پشتکار است.
2. من از تو برای این تلاشت تقدیر میکنم.
در این مسیر لازم است تا در زمان‌های مناسب، رضایت خود از سختکوشی کودک را به زبان آورید و از این بابت از او تقدیر کنید.
3. ببین! من هم یک فرد سخت‌کوش هستم.
برای نهادینه کردن پشتکار و سختکوشی در کودکان ابتدا باید شما والد سختکوشی باشید تا فرزندتان این موضوع را به عینه مشاهده کند. در کنار این موضوع نیاز است تا در روزهای شلوغ زندگی، به جای شکایت کردن از حجم کارها، به کودک از اهمیت‌های سختکوشی و تلاش برای تبدیل رویاها به واقعیت بگویید و بعد از رسیدن به هر موفقیتی، پیش چشم کودک از خود برای دستیابی به آن موفقیت تقدیر نمایید تا کودک علاوه بر اهمیت تلاش، شیرینی دستاورد آن را نیز ببیند و این خصیصه در او نهادینه گردد.
4. مسئولیت‌ها پایه‌ی سخت کوشی را بنا می‌کنند.
برای تربیت کودک سخت‌کوش و فرزندی که از تلاش نترسد؛ لازم است تا از کودکی به فرزندتان مسئولیت‌هایی واگذار کنید که می‌دانید مناسب سن اوست و از پس آن‌ها بر خواهد آمد. این کار به کودک کمک میکند تا ندانسته به تلاش کردن در زندگی عادت کند و کوشش برای رویاهایش را سخت نداند.
5. مثبت اندیش‌ها راحت‌تر موفق می‌شوند!
به کودکان قدرت جملات را بیاموزید. به او یادآوری کنید که هیچ موفقیتی آسان به دست نخواهد آمد و غر زدن در مقابله با مشکلات یا دست کشیدن از تلاش، هیچ کمکی به پیشرفت او نخواهد کرد.
6. هم‌نشین درست انتخاب کن.
داشتن دوستان سخت کوش، به ویژه در سنین نوجوانی کمک زیادی به پرورش هرچه بیشتر سختکوشی در کودکان خواهد کرد.
7. هر شکست، زمینه‌ی موفقیت است.
اگر فرزند شما یک شکست را تجریه کرد، لازم است تا شما به عنوان یک والد کنار او باشید تا به جای ناامیدی، از خطایش درس بگیرد و این درس گرفتن و تجربه، زمینه ساز موفقیت‌های بعدی او شوند. این کار اراده کودک را تقویت خواهد کرد.
8. حسادت؛ دشمن موفقیت!
فرزند شما باید بداند که با مقایسه خودش با دیگران، آورده‌ای به جز تلف کردن وقت و کاهش اعتماد به نفس نخواهد داشت.
نکته: از آنجاکه استرس یکی از دشمنان سخت کوشی است؛ برای دیدن راهکارهای کاهش اضطراب کودک ، مقاله استرس کودک را ببینید.
9. شنبه‌ای که منتظرش هستی، هیچوقت نمی‌آید.
همانطور که می‌دانید، منتظر ماندن برای بهترین زمان مناسب شروع یک کار، فقط موجب اتلاف وقت است. فرزند شما باید بداند که اگر رویایی دارد، بهتر است از همین حالا و همین ساعت برای رسیدن به آن تلاش کند. او نباید روزهای خود را با انتظار برای رسیدن زمان مناسب شروع، هدر دهد.
10. برنامه‌ریزی، آسان کننده‌ی سختی‌ها
کودک را به برنامه‌ریزی داشتن عادت دهید. برای این کار خودتان هم باید برنامه‌ریزی داشته‌باشید و در خانه قوانینی را وضع کنید.
روشهای برنامه‌ریزی موثر در تبدیل کردن رویاها به واقعیت میتواند شامل موارد زیر باشد:
- نوشتن رویاها و بررسی راه‌های رسیدن به آن‌ها
- الویت‌بندی خواسته‌ها و نیازها
- مدیریت بودجه
- داشتن یک دفتر برای ثبت وقایع
- تبدیل کردن هر هدف به اهداف کوچکتر
- جشن گرفتن هر موفقیت هرچند کوچک
- تصور مثبت و استفاده از عبارات تاکیدی
- بالا بردن اعتماد به نفس کودک
پیشنهاد می‌کینم حتما به صفحه اینستاگرام نورولند سری بزنید تا بتوانید خیلی راحت‌تر؛ هر روزه راهکاری مفید تربیت کودک سالم و باهوش را دریافت کنید.
بررسی مراحل تربیت کودک سخت‌کوش در سنین مختلف
به یاد داشته باشید که کودکان تا قبل از سنین مدرسه، تاثیر زیادی از محیط خانه و رفتارهای والدین گرفته و در این محیط رشد می‌کنند. از طرفی این سنین؛ دوره‌ی طلایی یادگیری و تربیت است و کودک بیشترین تاثیر را از والد خود می‌گیرد. بنابراین برای تربیت کودک سخت‌کوش و پرتلاش باید از این سنین نهایت استفاده را ببرید.
تربیت کودک سخت‌کوش در نوزادی تا دو سالگی
در دوران نوزادی، نوزاد دارای ذهنی بر پایه‌ی نیازهای شخصی خودش است و اینکه چه کسی نیازهای او را برآورده میکند برایش اهمیتی ندارد. تنها موضوع مهم، برآورده شدن نیازهای نوزاد است که ضامن حیات اوست.
بین 21 تا 24 ماهگی، کودک شروع به شناخت بدن، احساسات و نیازهای خود میکند و تاثیرپذیری از پدر و مادر را شروع میکند. در این سن، کودک به والدینش که برطرف کننده‌ی بیشتر نیازهای او هستند، وابسته شده و شروع به الگوبرداری از آن‌ها میکند. در نتیجه واکنش‌ها و طرز رفتار والدین از این سنین، تاثیر زیادی بر برداشت کودک از زندگی خواهد داشت. در صورتی که پدر و مادر احتیاجات کودک را به شکل کافی براورده سازند و به او یاری رسانند؛ شکل گیری شخصیت کودک شروع شده و با این فکر که دیگران من را دوست دارند و من برای دیگران مهم هستم و دیگران برای رسیدن من به نیازهایم تلاش می‌کنند؛ کودک ارزش نیازهای خود و تلاشی که در پسِ براورده شدن هر نیاز وجود دارد را می‌آموزد. این‌ها همه پایه‌های داشتن کودک با پشتکار همین شناخت صحیح از نیازها، روش برآورده شدن آن‌ها و تلاش انجام شده در راه براورده کردن نیازهاست.
2 تا 4 سالگی
در 2ونیم تا 4 سالگی، کودک در تلاش برای پیدا کردن استقلال خود است. در این راه کودک به شکل لجوجانه‌ای به اتخاذ تصمیمات مستقل پافشاری میکند. ما از این رفتار کودک که در اصل با کوشش کودک برای پایه نهادن قدرت تلاش خود همراه است را لجبازی می‌نامیم. کودکان در این سنین نیاز به تجربه کردن زندگی از طریق لمس کردن، چشیدن، دیدن و … دارند. این کسب تجربه از طریق احساسات، از کنجکاوی ذاتی کودک برای رسیدن به استقلال تاثیر می‌پذیرد.
از این مرحله به عنوان نخستین تلاش مستقل کودکان یاد میشود. که عموما شامل تنهایی غذا خوردن، تحلیل کردن وسایل، مخالفت کردن با پدر-مادر و دیدن واکنش آنهاست. در صورتی که اطرافیان به کودک این استقلال را بدهند تا به نحوه درستی کنجکاوی خود را ارضا نماید، تلاشگری در کودک به شیوه‌ی صحیح نهادینه خواهد شد. ولی درصورتی که این نیاز به چالشی کردن کارها در کودکان سرکوب شود، کودک به فردی منفعل تبدیل خواهد شد که برای برآورده کردن رویاهای خود، نیاز به یاری زیاد دیگران خواهد داشت.
از طرفی نتیجهی هریک از این رفتارها به شکل‌گیری شخصیت کودک کمک زیادی میکند. در صورتی که والدین با رویکردهای محافظتی شدید خود، یا با القای مفاهیم شرم یا گناه، کودک را از انجام کارهای مستقلانه‌ی مناسب سن خودش باز دارند؛ به نوبه خود این برداشت را به شخصیت او می‌افزاید که هر اقدامی که انجام می‌دهد اشتباه، ناکافی و ناموفق خواهد بود. نتیجه‌ای که در این دوره به دست می‌آید، ویژگی‌های شخصیتی است که کودک در سال‌های ادامه‌ی حیات خود با خود به همراه خواهد داشت.
سنین پیش از مدرسه
در سنین 4 تا 6 سالگی که سال‌های پیش از مدرسه به حساب می‌آیند؛ کودک قادر به برآورده کردن کسری از نیازهای پایه خود و در حال دست و پنجه نرم کردن با یادگیری مهارت‌های ذهنی و استفاده‌ی صحیح از ذهن خود است. بزرگترین دستاورد کودک در این سنین، کپی کردن است! او همواره در تلاش است تا با نقش آفرینی، با تلفیقی از تصورات خود و استفاده از بدیهیات، واقعی شدن رویاهای خود را تجسم کند. حالا تصورات خود را زندگی میکند. یک روز با دیدن یک نجار، او هم نجار میشود و فردا با دیدن یک معلم، معلم بودن را الگو سازی میکند. این برای کودک یک معجزه به حساب می‌آید. او همواره در بازی‌هایش پیروز است. به علاوه کودک در این سنین وارد تعاملات بیشتری شده و مورد توجه بودن یکی از اهداف اوست. او برای رسیدن به این هدف به تلاش خواهد پرداخت و این تلاش پایه‌ی تلاش‌های بعدی زندگی کودک در راه رسیدن به خواسته‌هایش را رقم خواهد زد.
در این سنین کودکانی مشاهده می‌کنیم که رفتارهای درون‌گرایانه افراطی یا تهاجمی از خود نشان می‌دهند. باید بدانیم که عموم این رفتارها از تجربه‌ی ناموفق در تلاش برای بدست آوردن محبوبیت سرچشمه می‌گیرد. زیرا کودکان در حال تمیز دادن خوب و بد بوده و در صورتیکه از راه صحیح نتوانند به موفقیت مورد نظر خود که در این سن همان کسب محبوبیت است دست یابند، به روشهای گوناگونی دست خواهند زد.
– برای پرورش دادن یک کودک 4 تا 6 ساله‌ی تاثیرگذار، با پشکار، شجاع و با اعتماد به نفس باید به نکات زیر توجه داشته باشید:
اگر کودک می‌خواهد به هدفی برسد و برای رسیدن به آن کنجکاوانه تلاش میکند، باید از این تلاش خودمختار حمایت کرد و به شکل غیرمستقیم به او کمک کرد تا موانعی را که با آن روبرو میشود، برطرف کند.
باید به او اجازه داد تا کاری را که شروع کرده تمام کند و حتی اگر اشتباه کرد، نباید در راستای تصحیح اشتباه او دخالتی کنید. با این حال در صورتی که اشتباه فاحشی رویت کردید، می‌توانید با گوش‌زد کردن به شکل یک نظر، قصه یا بازی کودک را راهنمایی کنید.
بسیاری از والدین و مربیان این جمله را تکرار می کنند: «اگر بخواهد میتواند، اما تلاشش را نمی‌کند!» این قضاوت اشتباهی است. زیرا هر کودکی می‌خواهد موفق شود و مورد قدردانی قرار گیرد. اگر نمی‌تواند موفق شود یا تلاش نمی‌کند، دلیلی دارد! این علت یا به عدم رشد کامل جسمی و ذهنی او یا به مسائل عاطفی و انگیزشی مربوط میشود. این وظیفه بزرگسالان است که علت را به درستی تجزیه و تحلیل کنند و با روش مناسب آن را حل و تلاشگری کودک را فعال کنند.
در صورتیکه می‌خواهید دانش یا مهارتی را به کودک منتقل کنید، باید این کار را با استفاده از ابزارهای چند رسانه‌ای که شامل تصاویر، رنگ‌ها و صوت‌ها هستند، انجام دهید. یادگیری کودک در این سنین اصلا نباید منفعل باشد؛ زیرا در صورتی که شما مطالب را برای کودک دیکته کنید و فقط انتظار یاد گرفتن را از او داشته باشید؛ کودک به راه آسان‌تر عادت کرده و به اصطلاح همیشه منتظر لقمه‌ی آماده خواهد بود. اما در این مسیر، برای آسان سازی آموزش کودکان باید به یاد داشته باشید که یادگیری مطالب ملموس و قابل مشاهده برای کودکان در سنین پیش از مدرسه آسان‌تر است پس باید فضای تجربه کردن را برای کودک ایجاد کنید تا با آزمون و خطا هم مهارت‌آموزی کند و هم پشتکار در او نهادینه شود.
شروع مدرسه
با شروع مدرسه، اصلی‌ترین چالش‌های زندگی کودک وارد دایره‌ی اجتماعات هم‌سالانش میشود. حالا فرزند شما نیاز دارد که توسط هم‌قطارهایش دیده شود و مورد تایید آن‌ها و معلم قرار گیرد. در کنار این در تلاش برای یادگیری خواندن و نوشتن و دیگر درس‌ها و نگه‌داشتن محبوبیتش در دل اعضای خانواده نیز خواهد بود.
در 6 سالگی قبل از اینکه کودک شروع به یادگیری خواندن و نوشتن کند، برای آماده‌سازی کودک در زمینه‌ی آموزش خواندن و نوشتن، تمرینات مهارت آموزی با تمرکز بر تقویت حافظه و توجه انجام میشود. اما دلیل اصلی توصیه بر اجرای این تمرینات چیست؟ همانطور که قابل پیش‌بینی است، اصلی‌ترین چالش کودکان 6 ساله، یادگیری خواندن و نوشتن است. این چالش بزرگترین چالش زندگی کودک تا سن 6 سالگی خواهد بود و مشخصا نیاز به تلاشی بزرگ خواهد داشت.
تلاش در زمینه‌ی یادگیری خواندن و نوشتن برای کودکی 6 ساله، یک کوشش بزرگ است که در پسِ آن یک موفقیت بزرگ انتظار او را خواهد کشید. تمرینات مهارت‌آموزی به کودک کمک میکند تا این رویا را به اهداف کوچکتری تبدیل کرده و در قالب بازی‌های شیرین، مسیر اصلی کودک را آسان‌تر خواهد کرد. در این زمینه پیشنهاد ما تمرینات تقویت مهارت‌آموزی نورولند است.
در کنار این، چالش دیگر کودک در سنین 4 تا 6 سال و بعد از آن، محبوبیت و داشتن روابط موفق با دیگران است. در این راستا ابتدائا یک رابطه‌ی مرتب با والدین شروع شده و سپس دایره‌ی این روابط گسترش می‌یابد. در نتیجهی تلاشگری در زمینه‌ی گسترش روابط در این سنین انرژی زیادی از کودک گرفته و نتیجهی این تلاشگری اگر موفق باشد یا نه؛ تاثیر زیادی بر برداشت کودک از پشتکار برای رسیدن به اهداف خود و اعتماد به نفس او دارد.
کودکان در سنین مدرسه
در سنین اولیه‌ی مدرسه، یعنی از 7 تا 11 سالگی بزرگترین چالش‌های زندگی کودک و اهداف اصلی او مربوط به فضای مدرسه و دیگر اجتماعات همسن خود است. کودک اکنون این مهارت‌ها را به دست آورده تا از تجربیات پیشین خود در کوشش‌گری استفاده کرده و به اهداف خود دست یابد. او حالا میتواند برای رسیدن به اهداف خود تلاش کرده و برنامه‌ریزی کند. در این سنین تیپ شخصیتی کودک مشخص‌تر شده و برخی از کودکان دیده‌های خود را بهتر به یاد می‌آورند برخی دیگر شنیده‌ها و گروهی دیگر بدیهیات لمسی را. بر این اساس والدین می‌توانند پایه‌های بعدی تلاشگری کودکان را هدفمند‌تر بنا کنند. اما چگونه؟ با استفاده از تیپ شخصیتی کودک شما می‌توانید نقاط قوت و ضعف کودک خود را شناسایی کنید و تلاش‌ها و اهداف کودک را به سمت علایق او هدایت کنید تا خود کودک با تلاش برای رسیدن به اهدافی که برایش ارزش بیشتری دارند، لذت تلاشگری در راستای رسیدن به اهداف را تجربه کرده و این تلاشگری به شکل کامل در او نهادینه شود. در این زمینه انجام پروژه‌های محصول محور مثل ساختن ماکت و کاردستی کمک زیادی برای دیدن نتیجهی اهداف خواهد کرد.
سخن آخر
رسیدن به اهداف چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان میسر نخواهد بود مگر با تلاشگری! و از آنجا که سنین اولیه‌ی زندگی سال‌های شخصیت‌ساز به حساب می‌آیند؛ می‌دانیم که هرچه در این سال‌ها به کودک آموزش دهیم، در سال‌های بعدی حیات او به بار خواهد نشست. در نتیجه بزرگترین کاری که والدین می‌توانند برای رسیدن فرزندشان به اهداف خود انجام دهند، آموزش تلاشگری به اوست. شما برای تربیت کودک سخت‌کوش چه راهکارهای دیگری پیشنهاد می‌کنید؟ چگونه فرزند خود را از تنبلی و تن پروری دور کرده و به تلاشگری تشویق می‌کنید؟
[…] می‌شوند، به قدرت اراده نیاز دارد. اگر علاقه به تربیت کودک سخت کوش دارید که برای خواسته‌هایش تلاش میکند؛ ابتدا باید […]