تاثیر طلاق بر کودک
طلاق از جمله مشکلات خانوادگی است که ممکن است دلایل متنوعی داشته باشد اما نبود درک متقابل بین زوجین و درگیری در حل مسائل مشترک از جمله اصلی ترین دلایل آن است. گاهی خانواده ها فکر می‌کنند که تنها والدینِ خانواده در فرایند طلاق تحت فشار قرار دارند، اما نباید فراموش کرد که طلاق برای فرزندان یک خانواده تغییری بزرگ به حساب می‌آید و ممکن است زندگی آنها را شدیدا تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین ضروری است تا از تاثیر طلاق بر کودک آگاه باشیم.
والدین باید بدانند که اگر جدا شده‌اند یا قصد جدا شدهن دارند؛ تنها نقش زن و شوهری (همسری) آنها در حال تغییر کردن است و این جدا شدن تغییری در نقش پدر یا مادر بودن آنها ایجاد نخواهد کرد. مادر بودن و پدر بودن، چه والدین با هم باشند و چه نباشند، در طول زندگی فرزندان ادامه دارد. با علم به این موضوع، اگر یک زوج احساس کنند که زندگی مشترکشان به پایان رسیده در حین و پس از پروسه‌ی جدایی به نیازهای کودک توجه می‌کنند و این توجه موجب کاهش آسیب‌های ناشی از طلاق بر روان کودکان خواهد بود. اما تاثیر طلاق بر فرزندان چطور است و والدین چطور می‌توانند از آسیب‌های طلاق بر کودکان خود جلوگیری کنند؟ در این مقاله با نورولند همراه باشید تا به بررسی کامل تاثیر طلاق بر کودک بپردازیم و با اطلاعات مفیدی که از این وبسایت برداشت شده؛ راهکارهای مفیدی را برایتان مطرح کنیم.
جدایی والدین چه احساسی در کودک ایجاد می‌کند؟
نگرانی از آینده از مهم‌ترین تاثیر طلاق بر فرزندان است. کودکی را در نظر بگیرید که کودک به حضور و همراهی همیشگی پدر و مادرش اعتماد و اطمینان داشته اما حالا دیگر کنار هم نخواهند بود. طبیعی است که در این شرایط کودک احساس امنیتی که تا پیش از این داشته را از دست می‌دهد و نگران می‌شود. کاهش عزت نفس از دیگر احساساتی است که ممکن است کودک را در این دوران آزار دهد. او ممکن است شروع به سرزنش خود یا والدینش به خاطر آنچه اتفاق افتاده است کند.
به علاوه مشکلاتی مانند درونگرایی و اضطراب شدید (خصوصا اضطراب‌های جدایی) را می‌توان به کرات در کودکان طلاق مشاهده کرد. که البته تمامی این احساسات با مدیریت صحیح اوضاع توسط والدین قابل کنترل است. اگر فرزند شما از اضطراب شکایت می‌کند یا نمی‌تواند از شما جدا شود به مقاله‌ی استرس کودک مراجعه کنید.
تاثیر طلاق بر کودک دختر بیشتر است یا فرزند پسر؟
تاثیر جدایی والدین بر کودک موضوعی جدای از جنسیت است. اما براساس تحقیقات انجام شده گفته می‌شود از آنجا که جنس مذکر در اکثر گونه‌ها مسئولیت بیشتری در تامین امنیت را دارد؛ اعتماد به دنیای بیرون در مردان کمتر از زنان است. به همین دلیل، با جدایی والدین و به نوعی خارج شدنِ فرزند از دایره امن خانوده، تاثیر طلاق بر فرزند پسر بیشتر از تاثیر آن بر فرزند دختر است.
واکنش‌های کودک به طلاق در سنین مختلف
بعضی از خانواده‌ها بعد از طلاق بروز هر رفتاری در کودک را به جدایی والدین او ربط می‌دهند. اما باید دانست که کودکان ممکن است واکنش‌های مختلف و متفاوت با دیگری، به طلاق نشان دهند که در ادامه به بررسی رایج‌ترینِ آنها خواهیم پرداخت:
واکنش کودک به طلاق در سنین پیش از مدرسه
- نا آرامی
- بروز ترس‌های شدید
- ابراز ناراحتی از دردهایی مثل دل درد
- بروز پاسخ‌های احساسی مانند افزایش سطح اضطراب
واکنش کودک به طلاق در سنین نوجوانی و دانش‌آموزی
- خشم
- افسردگی
- قلدری و زورگویی
- مصرف الکل و مواد
- عصبانیت کنترل نشده نسبت به والدین
- تغییر در روابط (پایان دادن به دوستی‌های پیشین و شروع به دوستی با افراد جدید و متفاوت)
- واکنش‌های افراطی نسبت به جنس مخالف
- بی اعتمادی
- افت تحصیلی
چگونه طلاق را به فرزندمان توضیح دهیم؟
1. در حین و بعد از جدایی والدین از هم، همه مسائلی که باعث ایجاد عدم اطمینان و ناامنی در کودکان می‌شود باید به دور از مشاجره و ایجاد تنش مورد گفت‌وگو قرار گیرد. مواردی مانند تاثیر طلاق بر فرزندان و این که فرزند کجا و با چه کسی زندگی خواهد کرد. چگونه و چه زمانی کودک دیگر والد خود را خواهد دید و اینکه چه بخشی‌هایی از نظم و روتینی که کودک به آن عادت دارد تغییر خواهد کرد. به خاطر داشته باشید که در این فرآیند، گوش دادن به خواسته‌های کودک و پاسخ به سوالات او بسیار مهم است.
2. اگر کودکتان با شما زندگی خواهد کرد؛ از به کار بردن جملاتی که طرف مقابل را متهم می‌کند مانند “رفته است- نمی‌آید- جایی دور زندگی می‌کند- ما را ترک کرده‌است- به ما بدی کرده است” شدیدا بپرهیزید.
3. وقتی می‌خواهید به کودک اطلاع دهید که قصد جدایی دارید؛ حتما هردو والد حضور داشته باشید و به او بگویید که زندگی زناشویی شما تمام خواهد شد و دیگر زن و شوهر نخواهید بود. اما تا ابد مادر و پدر او باقی می‌مانید. اگر فرزند شما یک نوجوان است حین پروسه‌ی طلاق با او گفتگوهای بالغانه‌ای داشته‌باشید و اگر سوالی داشت بدون تهمت زدن به دیگری و بدون بیان اشتباهات والد دیگر به پرسش او پاسخ دهید.
4. هنگام توضیح روند طلاق برای فرزندان، بهتر است این اتفاق در خانه‌ی یکی از والدین نیافتد. این روند باید در جایی برای کودک توضیح داده شود که او به طور مکرر مراجعه نمی‌کند (مثل یک پارک جدید) اگر این وضعیت در منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کند به او شرح دهیم، در اینصورت امن ترین مکان کودک را به مکانی با خاطرات آسیب‌زا تبدیل کنیم و او را دچار احساس ناامنی و سردی نسبت به آن محیط می‌کنیم.
چطور تاثیر طلاق بر کودک را کاهش دهیم؟
1. اول باید خودتان از تصمیم خود اطمینان پیدا کنید و خود را برای پروسه‌ی جدایی آماده کنید. بعد از اینکه خودتان آمادهی رویارویی با این شرایط شُدید، باید خود را برای سوالات و احساسات منفی که کودک خواهد داشت آماده کنید.
2. اگر شما هر چه زودتر خود را با تغییر شرایط زندگی وفق دهید، سازگاری برای کودک آسان‌تر خواهد بود. دیدن هر روزه‌ی یک مادر گریان یا پدر عصبانی، تنها استرس کودک را بیشتر کرده و روند جدایی را پیچیده‌تر خواهد کرد.
3. همچنین باید بدانید که حتی اگر شما جدا شوید؛ به خاطر فرزندانتان مجبور به داشتن یک ارتباط سالم و مداوم با هم خواهید بود. پس تلاش کنید تا مسالمت‌آمیزترین روند را برای جدایی خود در نظر بگیرید.
4. کودکان باور دارند که اتفاقات خوب برای افراد خوب و اتفاقات بد برای افراد بد می‌افتد. این تفکر ممکن است مشکلاتی را برای کودکان ایجاد کند و باعث شود کودک با این فکر که “من کار بدی انجام دادم و والدینم در حال طلاق هستند” احساس گناه کند. به همین دلیل، بسیار مهم است که به کودک به وضوح بگوییم که همیشه پدر و مادرش خواهید بود و عشق‌تان به او هرگز تغییر نخواهد کرد.
5. سرزنش کردن یکدیگر و استفاده از کودک برای تهدید طرف مقابل با گفتن جملاتی مانند “کودک را به تو نشان نمی‌دهم” می‌تواند زخم‌هایی را در کودک ایجاد کند که به سختی قابل التیام هستند.
6. از آنجایی که کودک پس از جدایی والدین احساس امنیت نمی‌کند، باید حس تعلق را در او ایجاد کرد. به همین دلیل بسیار مهم است که در خانه‌ی هر دو والد اتاق مخصوص به خود را داشته باشد.
7. بهتر است که تا جای ممکن تا پایان یک مقطع تحصیلی مدرسه‌ی کودک عوض نشود.
سوالات و خواسته‌هایی که کودکان حین جدایی والدین مکررا می پرسند چیست و چگونه باید به آنها پاسخ دهیم؟
1. کودک: چرا می‌روی؟
والدین باید به جای سرزنش کردن دیگری و پاسخ‌هایی مثل اینکه: “من می‌رویم چون پدرت خیلی به من صدمه زد.” بگوید: “من و پدرت مثل قبل با هم خوشحال نیستیم، بنابراین هر دو تصمیم گرفتیم جدا از هم زندگی کنیم، اما ما هنوز والدین تو هستیم. ما تو را بسیار دوست داریم و همیشه در کنارت خواهیم بود.”
2. کودک (با گریه): می‌خواهم پدر مرا بخواباند…
والدین بجای گریه کردن و اصرار بر اینکه این کار ممکن نیست و همین حالا برو بخواب؛ باید بگوید: “می‌دونی که پدرت الان اینجا نیست، اما اگر می‌خواهی می‌توانی به او زنگ بزنی و شب بخیر بگویی. و البته از او بخواهی که وقتی آخر هفته پیش او رفتی تو را بخواباند.”
3. کودک: آیا مدرسه من تغییر می‌کند؟
والدین: ما تلاش می‌کنیم تا مدرسه‌ات تغییر نکند.
4-کودک: آیا هر وقت بخواهم می توانم پدر/مادرم را ببینم؟
والدین: البته، می‌توانی او را در تعطیلات آخر هفته یا فلان روز هفته ببینی. (براساس رای دادگاه یا توافق طرفین)
5-کودک: تو با من به خانه‌ی پدر/مادرم نمی‌آیی؟
والدین: در پاسخ به این سوال مهم این است که جملات واضح بگوییم مانند:خانه هایی که پدر و مادرت در آن زندگی می‌کنند از هم جدا می‌شوند و ما نمی‌توانیم به خانه یکدیگر برویم.
6-کودک: خانه‌ی من الان کجاست؟
والدین: تو یک اتاق اینجا و یک اتاق هم در خانه پدرت (مادرت) خواهی داشت و هر دوی این خانه‌ها خانه‌ی تو هستند.
7-بچه: به خاطر من داری میری؟
والد: البته که نه. این تصمیم به شما ربطی ندارد، ما فقط دیگر زن و شوهر نیستیم پس مثل قبل با هم زندگی نمی‌کنیم.
در اینجا توصیه می‌کنیم اگر اطلاعات این مقاله به افزایش آگاهی شما کمک کرد؛ برای اینکه والد آگاه‌تری باشید حتما به این پیج سری بزنید.
نتیجه گیری
همانطور که دیدیم روند جدایی والدین می‌تواند موجب آسیب‌هایی بر روح و روان کودک شود اما با مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی می‌توان تاثیر طلاق والدین بر کودک را کنترل کرد. به نظر شما پیامدهای حاصل از آسیب‌های جدایی والدین بر روان کودکان در بزرگسالی چه خواهد بود؟
