بازی درمانی بیش فعالی

در مقالات پیشین نورولند پیرامون بیش فعالی و انواع آن صحبت کردیم. به دلیل اهمیت بازی برای کودکان، در این مقاله بیشتر به بحث درباره‌ی بازی درمانی برای بیش فعالی می‌پردازیم.

درمان بیش فعالی

در بیشتر موارد بهتر است درمان ADHD با ترکیبی از دو روش رفتار درمانی و دارو درمانی انجام شود. برای كودكان در سن پیش دبستانی (4 تا 5 سال) رفتار درمانی به خصوص به کمک آموزش والدین به عنوان اولین روش درمانی و قبل از آزمایش تاثیر دارو توصیه می‌شود. در هر صورت روشی که برای هر کودک مبتلا به بیش فعالی به بهترین شکل جواب می‌دهد؛ بیش از هر چیزی به کودک و خانواده بستگی دارد.

⇐مقاله نورولند در زمینه علائم بیش فعالی را از دست نده!⇒

درمان بیش فعالی در کودکان نوپا و پیش دبستانی

1. رفتار درمانی

رفتار درمانی به عنوان اولین خط درمان برای این کودکان پیشنهاد داده  می‌شود.
آموزش رفتاری می‌تواند توسط والدین یا معلمان انجام شود. گرچه اصولا شامل درمانگرانی است که با هر دو گروه کار می‌کنند تا مهارت‌هایی را به آن‌ها آموزش دهند که به کودک در مدیریت بهتر علائم ADHD کمک می‌کند.

2. دارو درمانی

اگر رفتار درمانی بی اثر باشد و مشکلات جدی ادامه داشته باشند؛ بنا به تشخیص پزشک از دارو درمانی استفاده خواهد شد.
مهم است که عوارض ناشی از مصرف دارو، بخصوص در سنین پایین‌‌تر کنترل شود. معمولا کودکان کمتر از 6 سال ( بیشتر از کودکان بزرگ‌تر) عوارض جانبی داروهای ADHD مانند افزایش ضربان قلب، اختلال در خواب و یا کاهش اشتها را خواهند داشت.

3. استراتژی‌های ساده و معمول

بیش فعالی در کودکان پیش دبستانی ممکن است بتواند با استراتژی‌های طبیعی زیر نیز مدیریت شود:

• یافتن فعالیت‌هایی که باعث تسکین و آرامش می‌شوند (اجتناب از رفتن به مناطق شلوغ مانند مراکز خرید یا پارک‌های شلوغ).
• مشارکت در فعالیت‌های بدنی برای کمک به تخلیه انرژی قبل از حضور در برنامه‌های عمومی.

4. بازی درمانی برای بیش فعالی

بسیاری از روانپزشکان و روانشناسان کودک معتقدند که بازی درمانی روشی جدایی ناپذیر برای آموزش مهارت‌های اجتماعی، پایین آوردن سطح اضطراب، آرام کردن آن‌ها و بهبود عزت نفس در کودکان مبتلا به بیش فعالی و شرایط عصبی شناختی مرتبط با آن است. در این مقاله در مورد اسباب بازی‌ها‌، تکنیک‌ها و فعالیت‌هایی که والدین می‌توانند در خانه برای انجام بازی‌هایی جدید، مفید و با مزه‌تر داشته باشند صحبت می‌کنیم.

بازی درمانی چیست؟

بازی مدت‌هاست که به عنوان ابزاری جایگزین برای درمان علائم کودکان با مشکلاتی از جمله اختلال کمبود توجه و بیش فعالی، افسردگی و اختلالات مربوط به اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرد. روانپزشکان کودک و روانشناسان مدت‌ها است معتقدند که می‌توان از بازی برای ارتباط، یادگیری، پایین آوردن سطح استرس و شاید بهبود عزت نفس استفاده کرد. در کودکان بسیار خردسال که گفتمان معنی‌دار با آن‌ها به دلیل عدم توانایی در صحبت کردن امکان‌پذیر نیست، بروز رفتارها و خواسته‎ها می‌تواند از طریق بازی انجام گیرد. از سویی دیگر بازی روشی غیرمستقیم است که درمانگران می‌توانند برداشت‌ها، شناخت‌ها و رفتارهای کودکان را به واسطه‌ی آن تغییر دهند.

کارول بردی دکترای روانشناسی کودک می‌گوید: “کودکان از طریق بازی به صورت استعاری ارتباط برقرار می‌کنند. به عنوان یک ابزار درمانی بازی می‌تواند به عنوان یک قرص شیرین جایگزین یک داروی تلخی شود.”

چگونه بازی درمانی برای بیش فعالی در خانه به والدین کمک خواهد کرد؟

بازی با کودک خردسال برای برقراری ارتباط و ایجاد احساس امنیت در او ضروری است. والدین باهوش از مقابله و استفاده از راهکارهای خسته‌کننده و تکراری دوری می‌کنند و به واسطه‌ی بازی شرایط پر تنش را به شرایطی شیرین و دل‌پذیر برای کودک تبدیل می‌کنند.

کودکان دارای ADHD تعداد “نه”، “مراقب باش” و ” این کار را نکن”های زیادی را در طول روز می‌شنوند. این کودکان اصولا توسط دیگران منع می‌شوند و به طور مداوم باز داشته می‌شوند. این کار فشار زیادی را به آن‌ها وارد می‌کند و باعث می‌شود علائم آن‌ها بدتر شود.

بازی روش طبیعی بهبودی کودک در اثر تحریکات عاطفی روزانه است. در حالی که لحظات قابل تعلیم و آموزش نیز برای این کودکان وجود دارد؛ اما زمانی که صرف بازی با آن‌ها می‌شود بیشتر در مورد ایجاد روابط و تعامل با کودکان موثر است.

کودکان مبتلا به ADHD، به خصوص برای والدینی که در بازی کردن بسیار پر انرژی هستند و تمایل دارند بازی با سرعت بالایی پیش رود، چالش‌های ویژه‌ای دارند. به دلیل چالش‌های عملکرد اجرایی؛ پیروی از دستورالعمل‌ها و بنابراین ماندن و به انجام رساندن یک کار از ابتدا تا انتها برای این کودکان دشوار است. علاوه بر این‌ ممکن است سبک بازی آن‌ها از کنترل خارج شود و موجب اذیت شود. برخی والدین در چنین شرایطی ممکن است بگویند: “کافی است. اگر نمی‌توانی درست این بازی را انجام دهی، دیگر بازی نمی‌کنیم.” اما این برخورد درستی نیست. مهم است که اجازه دهید آن‌ها آزادانه بازی کنند. در غیر این صورت این پیام را دریافت می‌کنند که “تو عادی و طبیعی نیستی. من نمی‌خواهم با تو بازی کنم.”

تکنیک‌های بازی درمانی در خانه

این تکنیک‌های بازی درمانی برای بیش فعالی در خانه به شما کمک خواهند کرد:

 آزادی عمل!

اجازه دهید کودک‌تان به شما بگوید که چه کاری می‌خواهد انجام دهد. بگذارید او به کاری که انجام می‌دهد مشتاق باشد و از اینکه راضی هستید یا خیر نگران نباشد. اجازه ندهید در حین انجام فعالیت‌های مفرحش دغدغه‌ی اینکه چه وقت می‌تواند شما را راضی نگه دارد را داشته باشد.

بیرون رفتن!

روز را با بیرون بردن کودک آغاز کنید. در چمن‌ها بدویید. در کف حیاط یا پیاده‌رو با گچ رنگی نقاشی کنید. گِل بازی کنید یا به پارک بروید. آغاز روزی این چنین، قطعا سطح انرژی کودک را در طول روز متعادل خواهد کرد.

استفاده از اسباب بازی‌های کمک کننده!

باید ببینید فرزندتان با چه عروسک و اسباب بازی ‎‌ای بیشتر ارتباط برقرار می‌کند. اصولا عروسک‌هایی که بتوان احساسات مختلف را با آن نشان داد برای کودکان جذابیت خاصی دارد. عروسکی‌های دستی (نمایشی) یا انگشتی که با قرار دادن دست در آن می‌توان حالات مختلف حسی مثل خجالت کشیدن، ناراحت شدن و شادی را با آن نشان داد و حتی با صداهای جالبی متناسب با همان احساس صحبت کرد، کودکان را خوشحال و ذوق‌زده می‌کند.

به خصوص برای کودک پریشانی که باید توانایی خود را در برقراری ارتباط با چیزهای مختلف گسترش دهد، سعی کنید از بازی قصه‌خوانی و اجرای نمایش استفاده کنید و با عروسک‌ها یا چهره‌های حیوانات مشغولش کنید.

انجام بازی‌های فانتزی!

دیدن حیوانات برای بیشتر کودکان جذاب است. امکان رفتن به باغ وحش در فواصل زمانی کوتاه برای اغلب خانواده‌ها امکان پذیر نیست. با داشتن یک باغ وحش اختصاصی موافقید؟ شما را نمی‌دانم ولی قطعا کودکتان خیلی با این ایده موافق است. اگشر اسباب‌ بازی حیوانات مختلف را دارید می‌تواند در قسمت کوچکی از باغچه‌ی حیاط خانه‌تان باغ وحشِ کوچکی برای کودکتان درست کنید.

چه عواملی بر درمان خاص بیش فعالی کودک شما تاثیرگذار است؟

مؤلفه‌های اصلی درمان کودکان بیش فعال شامل حمایت والدین و اقدامات درست در شیوه‌ی درمان رفتاری، قرارگیری مناسب و به موقع در مدرسه و استفاده‌ی درست از دارو است. پیشنهاد می‌کنیم برای آگاهی بیشتر در این زمینه و دیگر موارد مربوط به کودکتان حتما از نکات مفید این صفحه اینستاگرام استفاده کنید. موارد زیر از مهم‌ترین عواملی است که در شیوه و روند درمان کودک‌تان موثر خواهد بود.

• سن کودک
• سلامت عمومی و سابقه پزشکی
• میزان و شدت علائم فرزندتان
• میزان تحمل کودک در برابر داروهای خاص یا روش‌های درمانی مختلف
• نظر یا اولویت شما

منابع:
وبسایت hopkinsmedicine
وبسایت webmd وبسایت additudemag
مقاله Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder وبسایت additudemag